大Đại 佛Phật 頂Đảnh 如Như 來Lai 密Mật 因Nhân 修Tu 證Chứng 了Liễu 義Nghĩa 諸Chư 菩Bồ 薩Tát 萬Vạn 行Hạnh 首Thủ 楞Lăng 嚴Nghiêm 經Kinh 卷quyển 第đệ 三tam
Kinh Đại Phật Đảnh Cứu Cánh Kiên Cố và Mật Nhân của Như Lai về Chư Bồ-tát Vạn Hạnh để Tu Chứng Liễu Nghĩa ♦ Quyển 3

復phục 次thứ 阿A 難Nan 。 云vân 何hà 六lục 入nhập 。 本bổn 如Như 來Lai 藏tạng 。 妙diệu 真Chân 如Như 性tánh 。
"Lại nữa, Khánh Hỷ! Làm sao sáu nhập vốn là tánh Chân Như nhiệm mầu của Như Lai Tạng?

阿A 難Nan 。 即tức 彼bỉ 目mục 睛tình 。 瞪trừng 發phát 勞lao 者giả 。 兼kiêm 目mục 與dữ 勞lao 。 同đồng 是thị 菩Bồ 提Đề 。 瞪trừng 發phát 勞lao 相tướng 。
Này Khánh Hỷ! Như thí dụ ở trên về người trừng mắt nhìn hư không cho đến khi mắt mệt mỏi. Những gì mắt nhìn thấy khi bị căng thẳng và cũng như căn mắt, đều hình thành từ sự căng thẳng đè lên tuệ giác. Sự căng thẳng làm cho biến dạng trong nhận thức.

因nhân 於ư 明minh 暗ám 。 二nhị 種chủng 妄vọng 塵trần 。 發phát 見kiến 居cư 中trung 。 吸hấp 此thử 塵trần 象tượng 。 名danh 為vi 見kiến 性tánh 。 此thử 見kiến 離ly 彼bỉ 。 明minh 暗ám 二nhị 塵trần 。 畢tất 竟cánh 無vô 體thể 。
Nhân do hai loại trần cảnh hư vọng của ánh sáng và đen tối hút vào trong căn mắt, rồi có sự hấp thu của trần cảnh đó mà gọi là thấy. Nếu lìa khỏi hai trần cảnh của ánh sáng và đen tối thì thị giác cứu cánh chẳng có tự thể.

如như 是thị 阿A 難Nan 。 當đương 知tri 是thị 見kiến 。 非phi 明minh 暗ám 來lai 。 非phi 於ư 根căn 出xuất 。 不bất 於ư 空không 生sanh 。
Cũng vậy, Khánh Hỷ! Phải biết rằng thị giác này chẳng phải đến từ ánh sáng hay đen tối, chẳng phải ra từ căn mắt, và cũng chẳng phải sanh từ hư không.

何hà 以dĩ 故cố 。 若nhược 從tùng 明minh 來lai 。 暗ám 即tức 隨tùy 滅diệt 。 應ưng 非phi 見kiến 暗ám 。 若nhược 從tùng 暗ám 來lai 。 明minh 即tức 隨tùy 滅diệt 。 應ưng 無vô 見kiến 明minh 。 若nhược 從tùng 根căn 生sanh 。 必tất 無vô 明minh 暗ám 。 如như 是thị 見kiến 精tinh 。 本bổn 無vô 自tự 性tánh 。 若nhược 於ư 空không 出xuất 。 前tiền 矚chú 塵trần 象tượng 。 歸quy 當đương 見kiến 根căn 。 又hựu 空không 自tự 觀quan 。 何hà 關quan 汝nhữ 入nhập 。
Vì sao thế? Bởi nếu thị giác đến từ ánh sáng thì đen tối liền theo đó mà diệt mất và sẽ chẳng thấy đen tối. Nếu đến từ đen tối thì ánh sáng liền theo đó mà diệt mất và sẽ chẳng thấy ánh sáng. Nếu từ căn mắt sanh ra thì tất sẽ chẳng có ánh sáng hay đen tối. Thị giác như vậy vốn chẳng có tự tánh. Nếu từ hư không sanh ra thì sẽ nhìn thấy trần cảnh trước mắt và khi quay trở lại cũng sẽ nhìn thấy căn mắt. Nếu hư không có thể tự thấy thì có liên quan gì với căn mắt của ông.

是thị 故cố 當đương 知tri 。 眼nhãn 入nhập 虛hư 妄vọng 。 本bổn 非phi 因nhân 緣duyên 。 非phi 自tự 然nhiên 性tánh 。
Cho nên phải biết rằng, căn mắt là hư vọng. Nó vốn chẳng sanh ra từ nhân hay duyên, và tánh nó cũng chẳng phải tự nhiên.




阿A 難Nan 。 譬thí 如như 有hữu 人nhân 。 以dĩ 兩lưỡng 手thủ 指chỉ 。 急cấp 塞tắc 其kỳ 耳nhĩ 。 耳nhĩ 根căn 勞lao 故cố 。 頭đầu 中trung 作tác 聲thanh 。 兼kiêm 耳nhĩ 與dữ 勞lao 。 同đồng 是thị 菩Bồ 提Đề 。 瞪trừng 發phát 勞lao 相tướng 。
Này Khánh Hỷ! Ví như có người lấy những ngón tay bịt mạnh hai tai của mình. Sự ấn vào lỗ tai sẽ làm cho có tiếng lùng bùng ở trong đầu. Những gì tai nghe được khi bị căng thẳng và cũng như căn tai, đều hình thành từ sự căng thẳng đè lên tuệ giác. Sự căng thẳng làm cho biến dạng trong nhận thức.

因nhân 於ư 動động 靜tĩnh 。 二nhị 種chủng 妄vọng 塵trần 。 發phát 聞văn 居cư 中trung 。 吸hấp 此thử 塵trần 象tượng 。 名danh 聽thính 聞văn 性tánh 。 此thử 聞văn 離ly 彼bỉ 。 動động 靜tĩnh 二nhị 塵trần 。 畢tất 竟cánh 無vô 體thể 。
Nhân do hai loại trần cảnh hư vọng của dao động và yên tĩnh hút vào trong căn tai, rồi có sự hấp thu của trần cảnh đó mà gọi là nghe. Nếu lìa khỏi hai trần cảnh của dao động và yên tĩnh thì thính giác cứu cánh chẳng có tự thể.

如như 是thị 阿A 難Nan 。 當đương 知tri 是thị 聞văn 。 非phi 動động 靜tĩnh 來lai 。 非phi 於ư 根căn 出xuất 。 不bất 於ư 空không 生sanh 。
Cũng vậy, Khánh Hỷ! Phải biết rằng thính giác này chẳng phải đến từ dao động hay yên tĩnh, chẳng phải ra từ căn tai, và cũng chẳng phải sanh từ hư không.

何hà 以dĩ 故cố 。 若nhược 從tùng 靜tĩnh 來lai 。 動động 即tức 隨tùy 滅diệt 。 應ưng 非phi 聞văn 動động 。 若nhược 從tùng 動động 來lai 。 靜tĩnh 即tức 隨tùy 滅diệt 。 應ưng 無vô 覺giác 靜tĩnh 。 若nhược 從tùng 根căn 生sanh 。 必tất 無vô 動động 靜tĩnh 。 如như 是thị 聞văn 體thể 。 本bổn 無vô 自tự 性tánh 。 若nhược 於ư 空không 出xuất 。 有hữu 聞văn 成thành 性tánh 。 即tức 非phi 虛hư 空không 。 又hựu 空không 自tự 聞văn 。 何hà 關quan 汝nhữ 入nhập 。
Vì sao thế? Bởi nếu thính giác đến từ yên tĩnh thì dao động liền theo đó mà diệt mất và sẽ chẳng nghe dao động. Nếu đến từ dao động thì yên tĩnh liền theo đó mà diệt mất và sẽ chẳng nhận biết yên tĩnh. Nếu từ căn tai sanh ra thì tất sẽ chẳng có yên tĩnh hay dao động. Thính giác như vậy vốn chẳng có tự tánh. Nếu từ hư không sanh ra thì tức là nó có thể nghe và như thế nó không còn gọi là hư không nữa. Nếu hư không có thể tự nghe thì có liên quan gì với căn tai của ông.

是thị 故cố 當đương 知tri 。 耳nhĩ 入nhập 虛hư 妄vọng 。 本bổn 非phi 因nhân 緣duyên 。 非phi 自tự 然nhiên 性tánh 。
Cho nên phải biết rằng, căn tai là hư vọng. Nó vốn chẳng sanh ra từ nhân hay duyên, và tánh nó cũng chẳng phải tự nhiên.




阿A 難Nan 。 譬thí 如như 有hữu 人nhân 。 急cấp 畜súc 其kỳ 鼻tị 。 畜súc 久cửu 成thành 勞lao 。 則tắc 於ư 鼻tị 中trung 。 聞văn 有hữu 冷lãnh 觸xúc 。 因nhân 觸xúc 分phân 別biệt 。 通thông 塞tắc 虛hư 實thật 。 如như 是thị 乃nãi 至chí 。 諸chư 香hương 臭xú 氣khí 。 兼kiêm 鼻tị 與dữ 勞lao 。 同đồng 是thị 菩Bồ 提Đề 。 瞪trừng 發phát 勞lao 相tướng 。
Này Khánh Hỷ! Ví như có người hít mạnh vào qua hai lỗ mũi của mình. Khi hít vào lâu như thế sẽ có cảm giác lạnh ở trong lỗ mũi. Nhân do sự tiếp xúc đó mà người ấy có thể phân biệt là lỗ mũi đang khai thông hay bế tắc, trống rỗng hay có gì, và cho đến các mùi thơm hay mùi hôi thì cũng như thế. Những gì mũi ngửi được khi bị căng thẳng và cũng như căn mũi, đều hình thành từ sự căng thẳng đè lên tuệ giác. Sự căng thẳng làm cho biến dạng trong nhận thức.

因nhân 於ư 通thông 塞tắc 。 二nhị 種chủng 妄vọng 塵trần 。 發phát 聞văn 居cư 中trung 。 吸hấp 此thử 塵trần 象tượng 。 名danh 齅khứu 聞văn 性tánh 。 此thử 聞văn 離ly 彼bỉ 。 通thông 塞tắc 二nhị 塵trần 。 畢tất 竟cánh 無vô 體thể 。
Nhân do hai loại trần cảnh hư vọng của khai thông và bế tắc phải ở trong căn mũi, rồi có sự hấp thu của trần cảnh đó mà gọi là ngửi. Nếu lìa khỏi hai trần cảnh của khai thông và bế tắc thì khứu giác cứu cánh chẳng có tự thể.

當đương 知tri 是thị 聞văn 。 非phi 通thông 塞tắc 來lai 。 非phi 於ư 根căn 出xuất 。 不bất 於ư 空không 生sanh 。
[Cũng vậy, Khánh Hỷ!] Phải biết rằng khứu giác này chẳng phải đến từ khai thông hay bế tắc, chẳng phải ra từ căn mũi, và cũng chẳng phải sanh từ hư không.

何hà 以dĩ 故cố 。 若nhược 從tùng 通thông 來lai 。 塞tắc 則tắc 聞văn 滅diệt 。 云vân 何hà 知tri 塞tắc 。 如như 因nhân 塞tắc 有hữu 。 通thông 則tắc 無vô 聞văn 。 云vân 何hà 發phát 明minh 。 香hương 臭xú 等đẳng 觸xúc 。 若nhược 從tùng 根căn 生sanh 。 必tất 無vô 通thông 塞tắc 。 如như 是thị 聞văn 機cơ 。 本bổn 無vô 自tự 性tánh 。 若nhược 從tùng 空không 出xuất 。 是thị 聞văn 自tự 當đương 。 迴hồi 齅khứu 汝nhữ 鼻tị 。 空không 自tự 有hữu 聞văn 。 何hà 關quan 汝nhữ 入nhập 。
Vì sao thế? Bởi nếu khứu giác đến từ khai thông thì bế tắc liền theo đó mà diệt mất và làm sao có thể nhận biết bế tắc. Nếu đến từ bế tắc thì khai thông liền theo đó mà diệt mất và làm sao có thể nhận biết mùi thơm, mùi hôi, hay những tiếp xúc khác. Nếu từ căn mũi sanh ra thì tất sẽ chẳng có khai thông hay bế tắc. Khứu giác như vậy vốn chẳng có tự tánh. Nếu từ hư không sanh ra thì tức là nó có thể trở lại ngửi cái mũi của ông. Nếu hư không có thể tự ngửi thì có liên quan gì với căn mũi của ông.

是thị 故cố 當đương 知tri 。 鼻tị 入nhập 虛hư 妄vọng 。 本bổn 非phi 因nhân 緣duyên 。 非phi 自tự 然nhiên 性tánh 。
Cho nên phải biết rằng, căn mũi là hư vọng. Nó vốn chẳng sanh ra từ nhân hay duyên, và tánh nó cũng chẳng phải tự nhiên.




阿A 難Nan 。 譬thí 如như 有hữu 人nhân 。 以dĩ 舌thiệt 舐thỉ 吻vẫn 。 熟thục 舐thỉ 令linh 勞lao 。 其kỳ 人nhân 若nhược 病bệnh 。 則tắc 有hữu 苦khổ 味vị 。 無vô 病bệnh 之chi 人nhân 。 微vi 有hữu 甜điềm 觸xúc 。 由do 甜điềm 與dữ 苦khổ 。 顯hiển 此thử 舌thiệt 根căn 。 不bất 動động 之chi 時thời 。 淡đạm 性tánh 常thường 在tại 。 兼kiêm 舌thiệt 與dữ 勞lao 。 同đồng 是thị 菩Bồ 提Đề 。 瞪trừng 發phát 勞lao 相tướng 。
Này Khánh Hỷ! Ví như có người liếm môi của mình cho đến khi cái lưỡi mệt nhọc. Giả như người ấy đang bệnh thì sẽ có vị đắng, còn người chẳng bệnh thì sẽ có một chút ngọt. Cảm thọ đắng hay ngọt của người ấy chứng tỏ rằng, căn lưỡi luôn có tánh lạt tồn tại cho dù lúc chẳng hoạt động. Những gì lưỡi nếm được khi bị căng thẳng và cũng như căn lưỡi, đều hình thành từ sự căng thẳng đè lên tuệ giác. Sự căng thẳng làm cho biến dạng trong nhận thức.

因nhân 甜điềm 苦khổ 淡đạm 。 二nhị 種chủng 妄vọng 塵trần 。 發phát 知tri 居cư 中trung 。 吸hấp 此thử 塵trần 象tượng 。 名danh 知tri 味vị 性tánh 。 此thử 知tri 味vị 性tánh 。 離ly 彼bỉ 甜điềm 苦khổ 。 及cập 淡đạm 二nhị 塵trần 。 畢tất 竟cánh 無vô 體thể 。
Nhân do hai loại trần cảnh hư vọng của vị đắng và ngọt, hoặc lạt, phải tiếp xúc với căn lưỡi, rồi có sự hấp thu của trần cảnh đó mà gọi là nếm. Nếu lìa khỏi hai trần cảnh của vị đắng và ngọt, hoặc lạt, thì vị giác cứu cánh chẳng có tự thể.

如như 是thị 阿A 難Nan 。 當đương 知tri 如như 是thị 。 嚐thường 苦khổ 淡đạm 知tri 。 非phi 甜điềm 苦khổ 來lai 。 非phi 因nhân 淡đạm 有hữu 。 又hựu 非phi 根căn 出xuất 。 不bất 於ư 空không 生sanh 。
Cũng vậy, Khánh Hỷ! Phải biết rằng vị giác này chẳng phải đến từ vị đắng, ngọt hay lạt, chẳng phải ra từ căn lưỡi, và cũng chẳng phải sanh từ hư không.

何hà 以dĩ 故cố 。 若nhược 甜điềm 苦khổ 來lai 。 淡đạm 則tắc 知tri 滅diệt 。 云vân 何hà 知tri 淡đạm 。 若nhược 從tùng 淡đạm 出xuất 。 甜điềm 即tức 知tri 亡vong 。 復phục 云vân 何hà 知tri 。 甜điềm 苦khổ 二nhị 相tướng 。 若nhược 從tùng 舌thiệt 生sanh 。 必tất 無vô 甜điềm 淡đạm 。 及cập 與dữ 苦khổ 塵trần 。 斯tư 知tri 味vị 根căn 。 本bổn 無vô 自tự 性tánh 。 若nhược 於ư 空không 出xuất 。 虛hư 空không 自tự 味vị 。 非phi 汝nhữ 口khẩu 知tri 。 又hựu 空không 自tự 知tri 。 何hà 關quan 汝nhữ 入nhập 。
Vì sao thế? Bởi nếu vị giác đến từ vị ngọt hay đắng thì làm sao nhận biết vị lạt. Nếu sanh ra từ vị lạt thì vị đắng và ngọt liền diệt mất. Thế thì làm sao có thể nhận biết vị ngọt hay đắng? Nếu từ căn lưỡi sanh ra thì tất sẽ chẳng có vị ngọt, đắng hay lạt. Vị giác như vậy vốn chẳng có tự tánh. Nếu từ hư không sanh ra thì tức là hư không có thể tự nếm vị chứ chẳng phải cái lưỡi của ông nhận biết. Nếu hư không có thể tự nếm thì có liên quan gì với căn lưỡi của ông.

是thị 故cố 當đương 知tri 。 舌thiệt 入nhập 虛hư 妄vọng 。 本bổn 非phi 因nhân 緣duyên 。 非phi 自tự 然nhiên 性tánh 。
Cho nên phải biết rằng, căn lưỡi là hư vọng. Nó vốn chẳng sanh ra từ nhân hay duyên, và tánh nó cũng chẳng phải tự nhiên.




阿A 難Nan 。 譬thí 如như 有hữu 人nhân 。 以dĩ 一nhất 冷lãnh 手thủ 。 觸xúc 於ư 熱nhiệt 手thủ 。 若nhược 冷lãnh 勢thế 多đa 。 熱nhiệt 者giả 從tùng 冷lãnh 。 若nhược 熱nhiệt 功công 勝thắng 。 冷lãnh 者giả 成thành 熱nhiệt 。 如như 是thị 以dĩ 此thử 。 合hợp 覺giác 之chi 觸xúc 。 顯hiển 於ư 離ly 知tri 。 涉thiệp 勢thế 若nhược 成thành 。 因nhân 於ư 勞lao 觸xúc 。 兼kiêm 身thân 與dữ 勞lao 。 同đồng 是thị 菩Bồ 提Đề 。 瞪trừng 發phát 勞lao 相tướng 。
Này Khánh Hỷ! Ví như có người lấy một bàn tay đang lạnh chạm vào một bàn tay đang ấm. Nếu bàn tay lạnh chiếm ưu thế thì bàn tay ấm sẽ trở nên lạnh. Nếu bàn tay ấm chiếm ưu thế thì bàn tay lạnh sẽ trở nên ấm. Với sự trao đổi của ấm và lạnh từ giữa hai bàn tay mà người ấy nhận biết sự giao tiếp và tách rời. Những gì thân xúc chạm khi bị căng thẳng và cũng như căn thân, đều hình thành từ sự căng thẳng đè lên tuệ giác. Sự căng thẳng làm cho biến dạng trong nhận thức.

因nhân 於ư 離ly 合hợp 。 二nhị 種chủng 妄vọng 塵trần 。 發phát 覺giác 居cư 中trung 。 吸hấp 此thử 塵trần 象tượng 。 名danh 知tri 覺giác 性tánh 。 此thử 知tri 覺giác 體thể 。 離ly 彼bỉ 離ly 合hợp 。 違vi 順thuận 二nhị 塵trần 。 畢tất 竟cánh 無vô 體thể 。
Nhân do hai loại trần cảnh hư vọng của giao tiếp và tách rời đã cảm giác qua căn thân, rồi có sự hấp thu của trần cảnh đó mà gọi là chạm. Nếu lìa khỏi hai trần cảnh của giao tiếp và tách rời, hoặc chúng vừa ý hay chẳng vừa ý, thì xúc giác cứu cánh chẳng có tự thể.

如như 是thị 阿A 難Nan 。 當đương 知tri 是thị 覺giác 。 非phi 離ly 合hợp 來lai 。 非phi 違vi 順thuận 有hữu 。 不bất 於ư 根căn 出xuất 。 又hựu 非phi 空không 生sanh 。
Cũng vậy, Khánh Hỷ! Phải biết rằng xúc giác này chẳng phải đến từ giao tiếp hay tách rời, chẳng phải ra từ căn thân, và cũng chẳng phải sanh từ hư không.

何hà 以dĩ 故cố 。 若nhược 合hợp 時thời 來lai 。 離ly 當đương 已dĩ 滅diệt 。 云vân 何hà 覺giác 離ly 。 違vi 順thuận 二nhị 相tướng 。 亦diệc 復phục 如như 是thị 。 若nhược 從tùng 根căn 出xuất 。 必tất 無vô 離ly 合hợp 。 違vi 順thuận 四tứ 相tướng 。 則tắc 汝nhữ 身thân 知tri 。 元nguyên 無vô 自tự 性tánh 。 必tất 於ư 空không 出xuất 。 空không 自tự 知tri 覺giác 。 何hà 關quan 汝nhữ 入nhập 。
Vì sao thế? Bởi nếu xúc giác đến từ giao tiếp thì làm sao nhận biết tách rời khi giao tiếp chẳng còn? Cảm thọ vừa ý và chẳng vừa ý thì cũng lại như vậy. Nếu từ căn thân sanh ra thì tất sẽ chẳng có giao tiếp hay tách rời, và chẳng có cảm thọ vừa ý hay chẳng vừa ý. Xúc giác như vậy vốn chẳng có tự tánh. Nếu từ hư không sanh ra thì tức là hư không có thể nhận biết xúc chạm, vậy thì có liên quan gì với căn thân của ông.

是thị 故cố 當đương 知tri 。 身thân 入nhập 虛hư 妄vọng 。 本bổn 非phi 因nhân 緣duyên 。 非phi 自tự 然nhiên 性tánh 。
Cho nên phải biết rằng, căn thân là hư vọng. Nó vốn chẳng sanh ra từ nhân hay duyên, và tánh nó cũng chẳng phải tự nhiên.




阿A 難Nan 。 譬thí 如như 有hữu 人nhân 。 勞lao 倦quyện 則tắc 眠miên 。 睡thụy 熟thục 便tiện 寤ngụ 。 覽lãm 塵trần 斯tư 憶ức 。 失thất 憶ức 為vi 忘vong 。 是thị 其kỳ 顛điên 倒đảo 。 生sanh 住trụ 異dị 滅diệt 。 吸hấp 習tập 中trung 歸quy 。 不bất 相tương 踰du 越việt 。 稱xứng 意ý 知tri 根căn 。 兼kiêm 意ý 與dữ 勞lao 。 同đồng 是thị 菩Bồ 提Đề 。 瞪trừng 發phát 勞lao 相tướng 。
Này Khánh Hỷ! Ví như có người mỏi mệt và buồn ngủ. Khi đã ngủ đủ, người ấy thức dậy và cố gắng nhớ lại giấc mơ của mình. Họ nhớ lại vài thứ nhưng quên những thứ khác. Sự nối tiếp của ngủ thức nhớ quên này là một thí dụ điên đảo của sanh trụ dị diệt ở trong căn ý. Nó tham dự vào một diễn biến thói quen để mang lại sự nhận biết nối tiếp của pháp trần. Những gì ý nghĩ tưởng khi bị căng thẳng và cũng như căn ý, đều hình thành từ sự căng thẳng đè lên tuệ giác. Sự căng thẳng làm cho biến dạng trong nhận thức.

因nhân 於ư 生sanh 滅diệt 。 二nhị 種chủng 妄vọng 塵trần 。 集tập 知tri 居cư 中trung 。 吸hấp 撮toát 內nội 塵trần 。 見kiến 聞văn 逆nghịch 流lưu 。 流lưu 不bất 及cập 地địa 。 名danh 覺giác 知tri 性tánh 。 此thử 覺giác 知tri 性tánh 。 離ly 彼bỉ 寤ngụ 寐mị 。 生sanh 滅diệt 二nhị 塵trần 。 畢tất 竟cánh 無vô 體thể 。
Nhân do hai loại trần cảnh hư vọng của sanh và diệt tích tập ở trong căn ý, rồi nó bị thu hút bởi những nội trần này nên tạo ra dòng chảy bên trong của vật thấy hoặc tiếng nghe trước khi chúng vào tâm địa, mà gọi là biết. Nếu lìa khỏi hai trần cảnh của sanh diệt giữa ngủ và thức, thì tri giác cứu cánh chẳng có tự thể.

如như 是thị 阿A 難Nan 。 當đương 知tri 如như 是thị 。 覺giác 知tri 之chi 根căn 。 非phi 寤ngụ 寐mị 來lai 。 非phi 生sanh 滅diệt 有hữu 。 不bất 於ư 根căn 出xuất 。 亦diệc 非phi 空không 生sanh 。
Cũng vậy, Khánh Hỷ! Phải biết rằng tri giác này chẳng phải đến từ ngủ hay thức, chẳng phải có từ sanh hay diệt, chẳng phải ra từ căn ý, và cũng chẳng phải sanh từ hư không.

何hà 以dĩ 故cố 。 若nhược 從tùng 寤ngụ 來lai 。 寐mị 即tức 隨tùy 滅diệt 。 將tương 何hà 為vi 寐mị 。 必tất 生sanh 時thời 有hữu 。 滅diệt 即tức 同đồng 無vô 。 令linh 誰thùy 受thọ 滅diệt 。 若nhược 從tùng 滅diệt 有hữu 。 生sanh 即tức 滅diệt 無vô 。 誰thùy 知tri 生sanh 者giả 。 若nhược 從tùng 根căn 出xuất 。 寤ngụ 寐mị 二nhị 相tướng 。 隨tùy 身thân 開khai 合hợp 。 離ly 斯tư 二nhị 體thể 。 此thử 覺giác 知tri 者giả 。 同đồng 於ư 空không 華hoa 。 畢tất 竟cánh 無vô 性tánh 。 若nhược 從tùng 空không 出xuất 。 自tự 是thị 空không 知tri 。 何hà 關quan 汝nhữ 入nhập 。
Vì sao thế? Bởi nếu tri giác đến từ thức dậy thì sẽ chẳng có tri giác khi đang ngủ, vậy làm sao trải nghiệm giấc ngủ đây? Nếu nó đến từ sanh thì sẽ chẳng còn khi diệt, vậy ai sẽ trải nghiệm diệt mất chứ? Nếu nó đến từ diệt thì sẽ chẳng còn khi sanh, vậy ai sẽ trải nghiệm sanh khởi đây? Nếu từ căn ý sanh ra thì ngủ và thức sẽ tùy theo thân thể mà có mở và khép. Nếu lìa khỏi mở và khép, tri giác sẽ đồng như hoa đốm và cứu cánh chẳng có tự thể. Nếu từ hư không sanh ra thì tức là hư không có thể tự biết, vậy thì có liên quan gì với căn ý của ông.

是thị 故cố 當đương 知tri 。 意ý 入nhập 虛hư 妄vọng 。 本bổn 非phi 因nhân 緣duyên 。 非phi 自tự 然nhiên 性tánh 。
Cho nên phải biết rằng, căn ý là hư vọng. Nó vốn chẳng sanh ra từ nhân hay duyên, và tánh nó cũng chẳng phải tự nhiên.




復phục 次thứ 阿A 難Nan 。 云vân 何hà 十thập 二nhị 處xứ 。 本bổn 如Như 來Lai 藏tạng 。 妙diệu 真Chân 如Như 性tánh 。
Lại nữa, Khánh Hỷ! Làm sao 12 xứ vốn là tánh Chân Như nhiệm mầu của Như Lai Tạng?

阿A 難Nan 。 汝nhữ 且thả 觀quan 此thử 。 祇Kỳ 陀Đà 樹Thụ 林Lâm 。 及cập 諸chư 泉tuyền 池trì 。 於ư 意ý 云vân 何hà 。 此thử 等đẳng 為vi 是thị 。 色sắc 生sanh 眼nhãn 見kiến 。 眼nhãn 生sanh 色sắc 相tướng 。
Này Khánh Hỷ! Ông hãy nhìn các ao suối và cây cối ở trong Rừng cây Chiến Thắng thêm một lần nữa. Ý ông nghĩ sao? Có phải những hình sắc ấy làm cho căn mắt của ông thấy, hay là căn mắt sanh ra các sắc tướng đó?

阿A 難Nan 。 若nhược 復phục 眼nhãn 根căn 。 生sanh 色sắc 相tướng 者giả 。 見kiến 空không 非phi 色sắc 。 色sắc 性tánh 應ưng 銷tiêu 。 銷tiêu 則tắc 顯hiển 發phát 。 一nhất 切thiết 都đô 無vô 。 色sắc 相tướng 既ký 無vô 。 誰thùy 明minh 空không 質chất 。 空không 亦diệc 如như 是thị 。
Này Khánh Hỷ! Nếu là căn mắt sanh ra các sắc tướng đó, vậy khi ông nhìn bầu trời trống rỗng, chẳng một vật thể, thì tất cả những vật thể mà ông không nhìn đến, sẽ phải biến mất. Nếu mọi sắc tướng đều chẳng còn thì làm sao ta biết thể chất của hư không? Hư không thì cũng vậy.

若nhược 復phục 色sắc 塵trần 。 生sanh 眼nhãn 見kiến 者giả 。 觀quan 空không 非phi 色sắc 。 見kiến 即tức 銷tiêu 亡vong 。 亡vong 則tắc 都đô 無vô 。 誰thùy 明minh 空không 色sắc 。
Còn nếu là những hình sắc ấy làm cho căn mắt của ông thấy, vậy khi ông nhìn hư không, chẳng một vật thể, thì căn mắt của ông sẽ chẳng tồn tại. Nếu căn mắt chẳng tồn tại và không còn thấy gì, thì làm sao ta biết hình sắc và hư không là gì?

是thị 故cố 當đương 知tri 。 見kiến 與dữ 色sắc 空không 。 俱câu 無vô 處xứ 所sở 。 即tức 色sắc 與dữ 見kiến 。 二nhị 處xứ 虛hư 妄vọng 。 本bổn 非phi 因nhân 緣duyên 。 非phi 自tự 然nhiên 性tánh 。
Cho nên phải biết rằng, căn mắt, hình sắc, và hư không đều chẳng có xứ sở. Do đó hai xứ--căn mắt và hình sắc--là hư vọng. Chúng vốn chẳng sanh ra từ nhân hay duyên, và tánh chúng cũng chẳng phải tự nhiên.




阿A 難Nan 。 汝nhữ 更cánh 聽thính 此thử 。 祇Kỳ 陀Đà 園Viên 中trung 。 食thực 辦biện 擊kích 鼓cổ 。 眾chúng 集tập 撞chàng 鐘chung 。 鐘chung 鼓cổ 音âm 聲thanh 。 前tiền 後hậu 相tương 續tục 。 於ư 意ý 云vân 何hà 。 此thử 等đẳng 為vi 是thị 。 聲thanh 來lai 耳nhĩ 邊biên 。 耳nhĩ 往vãng 聲thanh 處xứ 。
Này Khánh Hỷ! Ông đã nghe tiếng trống đánh ở trong Rừng cây Chiến Thắng khi bữa ăn sẵn sàng. Khi ấy đại chúng tụ tập, rồi có tiếng chuông ngân vang. Âm thanh của trống và chuông nối liền trước sau. Ý ông nghĩ sao? Có phải những âm thanh ấy đến bên cạnh căn tai, hay là căn tai đến chỗ của âm thanh?

阿A 難Nan 。 若nhược 復phục 此thử 聲thanh 。 來lai 於ư 耳nhĩ 邊biên 。 如như 我ngã 乞khất 食thực 。 室Thất 羅La 筏Phiệt 城Thành 。 在tại 祇Kỳ 陀Đà 林Lâm 。 則tắc 無vô 有hữu 我ngã 。 此thử 聲thanh 必tất 來lai 。 阿A 難Nan 耳nhĩ 處xứ 。 目Mục 連Liên 迦Ca 葉Diếp 。 應ưng 不bất 俱câu 聞văn 。 何hà 況huống 其kỳ 中trung 。 一nhất 千thiên 二nhị 百bách 。 五ngũ 十thập 沙Sa 門Môn 。 一nhất 聞văn 鐘chung 聲thanh 。 同đồng 來lai 食thực 處xứ 。
Này Khánh Hỷ! Nếu là những âm thanh ấy đến bên cạnh căn tai, thì trường hợp đó có thể so sánh như khi Ta đang đi khất thực ở thành Phong Đức và không còn ở tại Rừng cây Chiến Thắng. Nếu âm thanh đến chỗ tai của Khánh Hỷ để ông có thể nghe được, thì Đại Thải Thúc Thị và Đại Ẩm Quang đáng lẽ đều chẳng nghe được. Hà huống là 1.250 vị Bhikṣu ^{[bíc su]} ở nơi đây. Một khi nghe tiếng chuông, họ đồng thời đến nhà ăn.

若nhược 復phục 汝nhữ 耳nhĩ 。 往vãng 彼bỉ 聲thanh 邊biên 。 如như 我ngã 歸quy 住trụ 。 祇Kỳ 陀Đà 林Lâm 中trung 。 在tại 室Thất 羅La 城Thành 。 則tắc 無vô 有hữu 我ngã 。 汝nhữ 聞văn 鼓cổ 聲thanh 。 其kỳ 耳nhĩ 已dĩ 往vãng 。 擊kích 鼓cổ 之chi 處xứ 。 鐘chung 聲thanh 齊tề 出xuất 。 應ưng 不bất 俱câu 聞văn 。 何hà 況huống 其kỳ 中trung 。 象tượng 馬mã 牛ngưu 羊dương 。 種chủng 種chủng 音âm 響hưởng 。 若nhược 無vô 來lai 往vãng 。 亦diệc 復phục 無vô 聞văn 。
Còn nếu là căn tai của ông đến chỗ của âm thanh, thì trường hợp đó có thể so sánh như khi Ta trở về Rừng cây Chiến Thắng và không còn ở tại thành Phong Đức. Vậy thì khi ông nghe tiếng trống, căn tai của ông đã đến chỗ của tiếng trống đánh. Do đó, khi tiếng chuông ngân vang, ông lẽ ra sẽ chẳng nghe được. Hà huống là tiếng voi ngựa bò dê và đủ mọi âm hưởng ở xung quanh. Nếu chẳng có sự đến đi thì đáng lẽ cũng không nghe được.

是thị 故cố 當đương 知tri 。 聽thính 與dữ 音âm 聲thanh 。 俱câu 無vô 處xứ 所sở 。 即tức 聽thính 與dữ 聲thanh 。 二nhị 處xứ 虛hư 妄vọng 。 本bổn 非phi 因nhân 緣duyên 。 非phi 自tự 然nhiên 性tánh 。
Cho nên phải biết rằng, căn tai và âm thanh đều chẳng có xứ sở. Do đó hai xứ--căn tai và âm thanh--là hư vọng. Chúng vốn chẳng sanh ra từ nhân hay duyên, và tánh chúng cũng chẳng phải tự nhiên.




阿A 難Nan 。 汝nhữ 又hựu 齅khứu 此thử 。 爐lô 中trung 旃chiên 檀đàn 。 此thử 香hương 若nhược 復phục 。 然nhiên 於ư 一nhất 銖thù 。 室Thất 羅La 筏Phiệt 城Thành 。 四tứ 十thập 里lý 內nội 。 同đồng 時thời 聞văn 氣khí 。 於ư 意ý 云vân 何hà 。 此thử 香hương 為vi 復phục 。 生sanh 旃chiên 檀đàn 木mộc 。 生sanh 於ư 汝nhữ 鼻tị 。 為vi 生sanh 於ư 空không 。
Lại nữa, Khánh Hỷ! Như ông có thể ngửi mùi thơm hương đàn ở trong lò. Một miếng nhỏ của loại hương này mà đốt lên thì sẽ lan tỏa trong phạm vi 40 dặm của thành Phong Đức. Ý ông nghĩ sao? Có phải mùi hương sanh ra từ gỗ hương đàn, sanh ra từ căn mũi của ông, hay sanh ra từ hư không?

阿A 難Nan 。 若nhược 復phục 此thử 香hương 。 生sanh 於ư 汝nhữ 鼻tị 。 稱xưng 鼻tị 所sở 生sanh 。 當đương 從tùng 鼻tị 出xuất 。 鼻tị 非phi 旃chiên 檀đàn 。 云vân 何hà 鼻tị 中trung 。 有hữu 旃chiên 檀đàn 氣khí 。 稱xưng 汝nhữ 聞văn 香hương 。 當đương 於ư 鼻tị 入nhập 。 鼻tị 中trung 出xuất 香hương 。 說thuyết 聞văn 非phi 義nghĩa 。
Này Khánh Hỷ! Giả sử mùi hương đó sanh ra từ căn mũi của ông. Do sanh ra từ lỗ mũi nên mùi hương từ lỗ mũi tỏa ra. Nhưng lỗ mũi chẳng phải làm bằng gỗ hương đàn, thế thì trong lỗ mũi làm sao có mùi thơm hương đàn? Chắc chắn rằng hương thơm phải vào lỗ mũi thì ông mới có thể ngửi được. Nói rằng mùi hương từ lỗ mũi tỏa ra thì thật phi lý.

若nhược 生sanh 於ư 空không 。 空không 性tánh 常thường 恆hằng 。 香hương 應ưng 常thường 在tại 。 何hà 藉tạ 爐lô 中trung 。 爇nhiệt 此thử 枯khô 木mộc 。
Giả sử mùi hương đó sanh ra từ hư không. Do tánh của hư không là thường hằng nên mùi hương lẽ ra phải luôn tồn tại. Vậy thì cần gì phải đốt gỗ hương đàn ở trong lò để làm chi?

若nhược 生sanh 於ư 木mộc 。 則tắc 此thử 香hương 質chất 。 因nhân 爇nhiệt 成thành 煙yên 。 若nhược 鼻tị 得đắc 聞văn 。 合hợp 蒙mông 煙yên 氣khí 。 其kỳ 煙yên 騰đằng 空không 。 未vị 及cập 遙diêu 遠viễn 。 四tứ 十thập 里lý 內nội 。 云vân 何hà 已dĩ 聞văn 。
Giả sử mùi hương đó sanh ra từ gỗ hương đàn. Thể chất của loại hương này sẽ có khói khi đốt. Để lỗ mũi ngửi được khói, thì khói phải vào căn mũi. Tuy nhiên hương thơm đã lan tỏa trong phạm vi 40 dặm trước khi khói của nó bốc lên xa vút trong không khí.

是thị 故cố 當đương 知tri 。 香hương 鼻tị 與dữ 聞văn 。 俱câu 無vô 處xứ 所sở 。 即tức 齅khứu 與dữ 香hương 。 二nhị 處xứ 虛hư 妄vọng 。 本bổn 非phi 因nhân 緣duyên 。 非phi 自tự 然nhiên 性tánh 。
Cho nên phải biết rằng, căn mũi và mùi hương đều chẳng có xứ sở. Do đó hai xứ--căn mũi và mùi hương--là hư vọng. Chúng vốn chẳng sanh ra từ nhân hay duyên, và tánh chúng cũng chẳng phải tự nhiên.




阿A 難Nan 。 汝nhữ 常thường 二nhị 時thời 。 眾chúng 中trung 持trì 缽bát 。 其kỳ 間gian 或hoặc 遇ngộ 。 酥tô 酪lạc 醍đề 醐hồ 。 名danh 為vi 上thượng 味vị 。 於ư 意ý 云vân 何hà 。 此thử 味vị 為vi 復phục 。 生sanh 於ư 空không 中trung 。 生sanh 於ư 舌thiệt 中trung 。 為vi 生sanh 食thực 中trung 。
Này Khánh Hỷ! Ông và đại chúng thường cầm bát để ăn vào buổi sáng và giữa trưa. Ở những lúc đó, có người thì được các thượng vị như là sữa đặc, bơ, hay bơ tinh chế. Ý ông nghĩ sao? Những vị nếm này sanh ra từ hư không, sanh ra từ trong lưỡi, hay sanh ra từ thực phẩm?

阿A 難Nan 。 若nhược 復phục 此thử 味vị 。 生sanh 於ư 汝nhữ 舌thiệt 。 在tại 汝nhữ 口khẩu 中trung 。 只chỉ 有hữu 一nhất 舌thiệt 。 其kỳ 舌thiệt 爾nhĩ 時thời 。 已dĩ 成thành 酥tô 味vị 。 遇ngộ 黑hắc 石thạch 蜜mật 。 應ưng 不bất 推thôi 移di 。 若nhược 不bất 變biến 移di 。 不bất 名danh 知tri 味vị 。 若nhược 變biến 移di 者giả 。 舌thiệt 非phi 多đa 體thể 。 云vân 何hà 多đa 味vị 。 一nhất 舌thiệt 之chi 知tri 。
Này Khánh Hỷ! Giả sử những vị nếm này sanh ra từ lưỡi ở trong miệng của ông. Tuy nhiên ông chỉ có một cái lưỡi. Giả sử khi vị nếm của sữa đặc đến từ lưỡi, rồi nếu bỏ một cục đường ở trên lưỡi, cái lưỡi lẽ ra sẽ không thể nếm được vị ngọt. Nếu cái lưỡi không thể thay đổi để nếm nhiều vị khác, nó chẳng gọi là biết nếm vị. Còn nếu cái lưỡi có thể thay đổi, thì nghĩa là ông có nhiều cái lưỡi. Thế thì làm sao một cái lưỡi mà nhận biết nhiều vị khác nhau?

若nhược 生sanh 於ư 食thực 。 食thực 非phi 有hữu 識thức 。 云vân 何hà 自tự 知tri 。 又hựu 食thực 自tự 知tri 。 即tức 同đồng 他tha 食thực 。 何hà 預dự 於ư 汝nhữ 。 名danh 味vị 之chi 知tri 。
Giả sử những vị nếm này sanh ra từ thực phẩm. Nhưng thực phẩm chẳng có thức thì làm sao tự biết? Cứ cho là thực phẩm tự biết, tức nghĩa là đồng như người khác ăn. Vậy thì ông làm sao biết được vị nếm đó?

若nhược 生sanh 於ư 空không 。 汝nhữ 噉đạm 虛hư 空không 。 當đương 作tác 何hà 味vị 。 必tất 其kỳ 虛hư 空không 。 若nhược 作tác 鹹hàm 味vị 。 既ký 鹹hàm 汝nhữ 舌thiệt 。 亦diệc 鹹hàm 汝nhữ 面diện 。 則tắc 此thử 界giới 人nhân 。 同đồng 於ư 海hải 魚ngư 。 既ký 常thường 受thọ 鹹hàm 。 了liễu 不bất 知tri 淡đạm 。 若nhược 不bất 識thức 淡đạm 。 亦diệc 不bất 覺giác 鹹hàm 。 必tất 無vô 所sở 知tri 。 云vân 何hà 名danh 味vị 。
Giả sử những vị nếm này sanh ra từ hư không. Vậy thì khi ông ăn hư không sẽ nếm được vị gì? Cứ cho là hư không có vị mặn. Nếu có vị mặn ở trên lưỡi thì cũng sẽ có vị mặn trên gương mặt của ông. Thế thì mọi người trên thế giới sẽ như cá trong biển. Do luôn nếm vị mặn, ông sẽ không bao giờ biết vị lạt là gì. Nếu chẳng biết vị lạt và cũng chẳng nhận biết vị mặn, tất cả đều chẳng biết, vậy thì làm sao gọi là nếm vị?

是thị 故cố 當đương 知tri 。 味vị 舌thiệt 與dữ 嚐thường 。 俱câu 無vô 處xứ 所sở 。 既ký 嚐thường 與dữ 味vị 。 二nhị 處xứ 虛hư 妄vọng 。 本bổn 非phi 因nhân 緣duyên 。 非phi 自tự 然nhiên 性tánh 。
Cho nên phải biết rằng, căn lưỡi và vị nếm đều chẳng có xứ sở. Do đó hai xứ--căn lưỡi và vị nếm--là hư vọng. Chúng vốn chẳng sanh ra từ nhân hay duyên, và tánh chúng cũng chẳng phải tự nhiên.




阿A 難Nan 。 汝nhữ 常thường 晨thần 朝triêu 。 以dĩ 手thủ 摩ma 頭đầu 。 於ư 意ý 云vân 何hà 。 此thử 摩ma 所sở 知tri 。 誰thùy 為vi 能năng 觸xúc 。 能năng 為vi 在tại 手thủ 。 為vi 復phục 在tại 頭đầu 。 若nhược 在tại 於ư 手thủ 。 頭đầu 則tắc 無vô 知tri 。 云vân 何hà 成thành 觸xúc 。 若nhược 在tại 於ư 頭đầu 。 手thủ 則tắc 無vô 用dụng 。 云vân 何hà 名danh 觸xúc 。
Này Khánh Hỷ! Vào buổi sáng sớm, ông thường lấy tay sờ đầu của mình. Ý ông nghĩ sao? Sự cảm nhận của xúc chạm này là ở nơi bàn tay hay ở nơi đầu của ông? Nếu chỉ ở nơi tay của ông thì đầu sẽ chẳng cảm nhận, vậy thì sao gọi là xúc chạm. Còn nếu chỉ ở nơi đầu của ông thì tay sẽ chẳng cảm nhận, vậy thì sao gọi là xúc chạm?

若nhược 各các 各các 有hữu 。 則tắc 汝nhữ 阿A 難Nan 。 應ưng 有hữu 二nhị 身thân 。 若nhược 頭đầu 與dữ 手thủ 。 一nhất 觸xúc 所sở 生sanh 。 則tắc 手thủ 與dữ 頭đầu 。 當đương 為vi 一nhất 體thể 。 若nhược 一nhất 體thể 者giả 。 觸xúc 則tắc 無vô 成thành 。 若nhược 二nhị 體thể 者giả 。 觸xúc 誰thùy 為vi 在tại 。 在tại 能năng 非phi 所sở 。 在tại 所sở 非phi 能năng 。 不bất 應ưng 虛hư 空không 。 與dữ 汝nhữ 成thành 觸xúc 。
Nếu đầu và tay của Khánh Hỷ có sự cảm nhận riêng biệt thì ông lẽ ra phải có hai thân thể. Còn nếu đầu và tay cùng tạo ra một xúc chạm thì đầu và tay của ông phải là một thể. Nếu là một thể thì không thể có xúc chạm. Nếu là hai thể thì cái nào cảm nhận xúc chạm? Cái cảm nhận thì không thể là vật xúc chạm, vật xúc chạm thì không thể là cái cảm nhận, và cũng chớ bảo rằng có sự xúc chạm giữa ông và hư không.

是thị 故cố 當đương 知tri 。 覺giác 觸xúc 與dữ 身thân 。 俱câu 無vô 處xứ 所sở 。 即tức 身thân 與dữ 觸xúc 。 二nhị 處xứ 虛hư 妄vọng 。 本bổn 非phi 因nhân 緣duyên 。 非phi 自tự 然nhiên 性tánh 。
Cho nên phải biết rằng, căn thân và xúc chạm đều chẳng có xứ sở. Do đó hai xứ--căn thân và xúc chạm--là hư vọng. Chúng vốn chẳng sanh ra từ nhân hay duyên, và tánh chúng cũng chẳng phải tự nhiên.




阿A 難Nan 。 汝nhữ 常thường 意ý 中trung 。 所sở 緣duyên 善thiện 惡ác 。 無vô 記ký 三tam 性tánh 。 生sanh 成thành 法pháp 則tắc 。 此thử 法pháp 為vi 復phục 。 即tức 心tâm 所sở 生sanh 。 為vi 當đương 離ly 心tâm 。 別biệt 有hữu 方phương 所sở 。
Này Khánh Hỷ! Pháp trần luôn duyên ở trong tâm ông với ba thể loại: thích, ghét, chẳng thích hay ghét. Có phải những pháp trần này khởi sanh từ căn ý của ông, hay chúng khởi sanh từ nguồn nào khác mà chẳng phải từ căn ý của ông?

阿A 難Nan 。 若nhược 即tức 心tâm 者giả 。 法pháp 則tắc 非phi 塵trần 。 非phi 心tâm 所sở 緣duyên 。 云vân 何hà 成thành 處xứ 。
Này Khánh Hỷ! Nếu những pháp trần này khởi sanh từ căn ý của ông thì chúng không thể là pháp trần, và chúng không thể làm chỗ duyên của tâm. Làm thế nào mà chúng có thể là một nơi cho sự khởi sanh của ý thức chứ?

若nhược 離ly 於ư 心tâm 。 別biệt 有hữu 方phương 所sở 。 則tắc 法pháp 自tự 性tánh 。 為vi 知tri 非phi 知tri 。 知tri 則tắc 名danh 心tâm 。 異dị 汝nhữ 非phi 塵trần 。 同đồng 他tha 心tâm 量lượng 。 即tức 汝nhữ 即tức 心tâm 。 云vân 何hà 汝nhữ 心tâm 。 更cánh 二nhị 於ư 汝nhữ 。
Giả sử chúng khởi sanh từ nguồn nào khác mà chẳng phải từ căn ý của ông. Thế thì chúng có tự biết chúng là pháp trần hay không? Nếu chúng có tri giác thì chúng là một phần của căn ý. Nếu chúng có tri giác nhưng khởi sanh từ nguồn nào khác mà chẳng phải từ căn ý của ông và lại chẳng phải pháp trần, thì chúng chỉ có thể ở nơi căn ý của người khác. Do ông có thể nhận biết những pháp trần này nên chúng phải ở nơi căn ý của ông mà chẳng phải ở nơi căn ý của người khác.

若nhược 非phi 知tri 者giả 。 此thử 塵trần 既ký 非phi 。 色sắc 聲thanh 香hương 味vị 。 離ly 合hợp 冷lãnh 暖noãn 。 及cập 虛hư 空không 相tướng 。 當đương 於ư 何hà 在tại 。 今kim 於ư 色sắc 空không 。 都đô 無vô 表biểu 示thị 。 不bất 應ưng 人nhân 間gian 。 更cánh 有hữu 空không 外ngoại 。 心tâm 非phi 所sở 緣duyên 。 處xứ 從tùng 誰thùy 立lập 。
Giả sử những pháp trần này chẳng có tri giác và chúng khởi sanh từ nguồn nào khác mà chẳng phải từ căn ý của ông. Tuy nhiên những pháp trần này không phải là sắc, thanh, hương, vị, ly, hợp, nóng, lạnh, hay hư không. Thế thì chúng ở đâu? Chúng đều không phải sắc hay hư không, hoặc tồn tại nơi nào đó ở ngoài hư không của cõi người. Do bởi căn ý chẳng phải là chỗ duyên của pháp trần, vậy thì chúng tạo lập từ đâu?

是thị 故cố 當đương 知tri 。 法pháp 則tắc 與dữ 心tâm 。 俱câu 無vô 處xứ 所sở 。 則tắc 意ý 與dữ 法pháp 。 二nhị 俱câu 虛hư 妄vọng 。 本bổn 非phi 因nhân 緣duyên 。 非phi 自tự 然nhiên 性tánh 。
Cho nên phải biết rằng, căn ý và pháp trần đều chẳng có xứ sở. Do đó hai xứ--căn ý và pháp trần--là hư vọng. Chúng vốn chẳng sanh ra từ nhân hay duyên, và tánh chúng cũng chẳng phải tự nhiên.




復phục 次thứ 阿A 難Nan 。 云vân 何hà 十thập 八bát 界giới 。 本bổn 如Như 來Lai 藏tạng 。 妙diệu 真Chân 如Như 性tánh 。
Lại nữa, Khánh Hỷ! Làm sao 18 giới vốn là tánh Chân Như nhiệm mầu của Như Lai Tạng?

阿A 難Nan 。 如như 汝nhữ 所sở 明minh 。 眼nhãn 色sắc 為vi 緣duyên 。 生sanh 於ư 眼nhãn 識thức 。 此thử 識thức 為vi 復phục 。 因nhân 眼nhãn 所sở 生sanh 。 以dĩ 眼nhãn 為vi 界giới 。 因nhân 色sắc 所sở 生sanh 。 以dĩ 色sắc 為vi 界giới 。
Này Khánh Hỷ! Theo sự hiểu biết của ông thì căn mắt và sắc trần làm duyên để sanh ra thức của mắt. Nhưng có phải thức này sanh ra từ con mắt và dùng căn mắt làm cõi giới chăng? Hay nó sanh ra từ hình sắc và dùng sắc trần làm cõi giới chăng?

阿A 難Nan 。 若nhược 因nhân 眼nhãn 生sanh 。 既ký 無vô 色sắc 空không 。 無vô 可khả 分phân 別biệt 。 縱túng 有hữu 汝nhữ 識thức 。 欲dục 將tương 何hà 用dụng 。 汝nhữ 見kiến 又hựu 非phi 。 青thanh 黃hoàng 赤xích 白bạch 。 無vô 所sở 表biểu 示thị 。 從tùng 何hà 立lập 界giới 。
Này Khánh Hỷ! Giả sử thức của mắt sanh ra từ căn mắt. Bây giờ nếu chẳng có hình sắc hay hư không thì thức của mắt sẽ không thể phân biệt. Giả như ông có một loại thức như thế thì có hữu dụng gì? Thức của mắt không phải là màu xanh, vàng, đỏ, hay trắng. Không một thứ gì để biểu thị cho nó, vậy thì thức của mắt thành lập từ cõi giới nào?

若nhược 因nhân 色sắc 生sanh 。 空không 無vô 色sắc 時thời 。 汝nhữ 識thức 應ưng 滅diệt 。 云vân 何hà 識thức 知tri 。 是thị 虛hư 空không 性tánh 。
Giả sử thức của mắt sanh ra từ hình sắc. Vậy khi hư không trống rỗng và chẳng có hình sắc thì thức của mắt lẽ ra phải diệt mất. Thế thì thức của mắt làm sao nhận biết tánh của hư không chứ?

若nhược 色sắc 變biến 時thời 。 汝nhữ 亦diệc 識thức 其kỳ 。 色sắc 相tướng 遷thiên 變biến 。 汝nhữ 識thức 不bất 遷thiên 。 界giới 從tùng 何hà 立lập 。 從tùng 變biến 則tắc 變biến 。 界giới 相tướng 自tự 無vô 。 不bất 變biến 則tắc 恆hằng 。 既ký 從tùng 色sắc 生sanh 。 應ưng 不bất 識thức 知tri 。 虛hư 空không 所sở 在tại 。
Giả sử thức của mắt sanh ra từ hình sắc. Nhưng nếu khi hình sắc biến đổi, thì thức của mắt lẽ ra cũng thay đổi với chúng. Nếu thức của mắt chẳng thay đổi với chúng, vậy thì cõi giới thành lập từ đâu? Nhưng nếu thức của mắt thay đổi với chúng thì sẽ không có tướng của cõi giới. Nếu thức của mắt chẳng thay đổi thì nó sẽ thường hằng, và do từ sắc sanh ra nên nó sẽ chẳng nhận biết hư không ở đâu.

若nhược 兼kiêm 二nhị 種chủng 。 眼nhãn 色sắc 共cộng 生sanh 。 合hợp 則tắc 中trung 離ly 。 離ly 則tắc 兩lưỡng 合hợp 。 體thể 性tánh 雜tạp 亂loạn 。 云vân 何hà 成thành 界giới 。
Giả sử thức của mắt cùng sanh ra từ căn mắt và hình sắc. Nhưng nó không thể khởi sanh từ một sự kết hợp cả hai, bởi vì như thế nó sẽ phân ly ở bên trong. Nó cũng không thể khởi sanh từ hai cái riêng rẽ, bởi vì như thế nó sẽ tạp loạn; thế thì cõi giới làm sao thành lập?

是thị 故cố 當đương 知tri 。 眼nhãn 色sắc 為vi 緣duyên 。 生sanh 眼nhãn 識thức 界giới 。 三tam 處xứ 都đô 無vô 。 則tắc 眼nhãn 與dữ 色sắc 。 及cập 色sắc 界giới 三tam 。 本bổn 非phi 因nhân 緣duyên 。 非phi 自tự 然nhiên 性tánh 。
Cho nên phải biết rằng, căn mắt và sắc trần không thể làm duyên để sanh ra thức của mắt, bởi vì ba nơi--căn mắt, sắc trần, và thức của mắt--đều tồn tại riêng biệt. Nó vốn chẳng sanh ra từ nhân hay duyên, và tánh nó cũng chẳng phải tự nhiên.




阿A 難Nan 。 又hựu 汝nhữ 所sở 明minh 。 耳nhĩ 聲thanh 為vi 緣duyên 。 生sanh 於ư 耳nhĩ 識thức 。 此thử 識thức 為vi 復phục 。 因nhân 耳nhĩ 所sở 生sanh 。 以dĩ 耳nhĩ 為vi 界giới 。 因nhân 聲thanh 所sở 生sanh 。 以dĩ 聲thanh 為vi 界giới 。
Này Khánh Hỷ! Theo sự hiểu biết của ông thì căn tai và thanh trần làm duyên để sanh ra thức của tai. Nhưng có phải thức này sanh ra từ lỗ tai và dùng căn tai làm cõi giới chăng? Hay nó sanh ra từ âm thanh và dùng thanh trần làm cõi giới?

阿A 難Nan 。 若nhược 因nhân 耳nhĩ 生sanh 。 動động 靜tĩnh 二nhị 相tướng 。 既ký 不bất 現hiện 前tiền 。 根căn 不bất 成thành 知tri 。 必tất 無vô 所sở 知tri 。 知tri 尚thượng 無vô 成thành 。 識thức 何hà 形hình 貌mạo 。 若nhược 取thủ 耳nhĩ 聞văn 。 無vô 動động 靜tĩnh 故cố 。 聞văn 無vô 所sở 成thành 。 云vân 何hà 耳nhĩ 形hình 。 雜tạp 色sắc 觸xúc 塵trần 。 名danh 為vi 識thức 界giới 。 則tắc 耳nhĩ 識thức 界giới 。 復phục 從tùng 誰thùy 立lập 。
Này Khánh Hỷ! Giả sử thức của tai sanh ra từ căn tai. Bây giờ nếu tiếng động lẫn yên tĩnh đều chẳng có thì căn tai sẽ hoàn toàn chẳng nhận biết được gì. Sự nhận biết còn không thành, huống nữa là hình mạo của thức. Nếu cứ khăng khăng cho rằng là tai nghe. Nhưng khi chẳng có tiếng động hay yên tĩnh thì sự nghe không thể thành lập. Lại nữa, lỗ tai bao bọc bằng da, và căn thân liên hệ với xúc trần. Có thể nào thức của tai sanh ra từ đó chăng? Do không thể, vậy thì thức của tai thành lập từ cõi giới nào?

若nhược 生sanh 於ư 聲thanh 。 識thức 因nhân 聲thanh 有hữu 。 則tắc 不bất 關quan 聞văn 。 無vô 聞văn 則tắc 亡vong 。 聲thanh 相tướng 所sở 在tại 。 識thức 從tùng 聲thanh 生sanh 。 許hứa 聲thanh 因nhân 聞văn 。 而nhi 有hữu 聲thanh 相tướng 。 聞văn 應ưng 聞văn 識thức 。 不bất 聞văn 非phi 界giới 。 聞văn 則tắc 同đồng 聲thanh 。 識thức 已dĩ 被bị 聞văn 。 誰thùy 知tri 聞văn 識thức 。 若nhược 無vô 知tri 者giả 。 終chung 如như 草thảo 木mộc 。
Giả sử thức của tai sanh ra từ âm thanh. Nếu nhân bởi âm thanh mà có thức thì sẽ chẳng liên quan gì đến sự nghe. Nhưng nếu sự nghe không thành lập thì làm sao biết âm thanh ở đâu? Giả sử thức của tai từ âm thanh sanh ra. Do âm thanh phải được nghe rồi mới có tướng của âm thanh, thế thì thức của tai lẽ ra cũng nghe âm thanh. Và khi thức của tai chẳng nghe thì nó không tồn tại. Hơn nữa, nếu thức của tai mà có thể nghe được thì nó sẽ đồng như âm thanh. Thức mà bị nghe thì ai nghe và biết nó chứ? Nếu chẳng có người nhận biết thì cuối cùng ông sẽ như cỏ cây.

不bất 應ưng 聲thanh 聞văn 。 雜tạp 成thành 中trung 界giới 。 界giới 無vô 中trung 位vị 。 則tắc 內nội 外ngoại 相tướng 。 復phục 從tùng 何hà 成thành 。
Đừng nên bảo rằng âm thanh và sự nghe có thể pha trộn để tạo thành thức của tai. Chẳng có nơi nào như thế mà hai thứ đó có thể trộn lẫn nhau, bởi vì một thứ là bên trong và thứ kia là bên ngoài. Vậy thì thức của tai làm sao thành lập?

是thị 故cố 當đương 知tri 。 耳nhĩ 聲thanh 為vi 緣duyên 。 生sanh 耳nhĩ 識thức 界giới 。 三tam 處xứ 都đô 無vô 。 則tắc 耳nhĩ 與dữ 聲thanh 。 及cập 聲thanh 界giới 三tam 。 本bổn 非phi 因nhân 緣duyên 。 非phi 自tự 然nhiên 性tánh 。
Cho nên phải biết rằng, căn tai và thanh trần không thể làm duyên để sanh ra thức của tai, bởi vì ba nơi--căn tai, thanh trần, và thức của tai--đều tồn tại riêng biệt. Nó vốn chẳng sanh ra từ nhân hay duyên, và tánh nó cũng chẳng phải tự nhiên.




阿A 難Nan 。 又hựu 汝nhữ 所sở 明minh 。 鼻tị 香hương 為vi 緣duyên 。 生sanh 於ư 鼻tị 識thức 。 此thử 識thức 為vi 復phục 。 因nhân 鼻tị 所sở 生sanh 。 以dĩ 鼻tị 為vi 界giới 。 因nhân 香hương 所sở 生sanh 。 以dĩ 香hương 為vi 界giới 。
Này Khánh Hỷ! Theo sự hiểu biết của ông thì căn mũi và hương trần làm duyên để sanh ra thức của mũi. Nhưng có phải thức này sanh ra từ lỗ mũi và dùng căn mũi làm cõi giới chăng? Hay nó sanh ra từ mùi hương và dùng hương trần làm cõi giới chăng?

阿A 難Nan 。 若nhược 因nhân 鼻tị 生sanh 。 則tắc 汝nhữ 心tâm 中trung 。 以dĩ 何hà 為vi 鼻tị 。 為vi 取thủ 肉nhục 形hình 。 雙song 爪trảo 之chi 相tướng 。 為vi 取thủ 齅khứu 知tri 。 動động 搖dao 之chi 性tánh 。
Này Khánh Hỷ! Giả sử thức của mũi sanh ra từ căn mũi. Thế thì trong tâm của ông cho gì là lỗ mũi? Là hai sống mũi với thịt bao phủ chăng? Là khứu giác nhận biết tánh của mùi hương chăng?

若nhược 取thủ 肉nhục 形hình 。 肉nhục 質chất 乃nãi 身thân 。 身thân 知tri 即tức 觸xúc 。 名danh 身thân 非phi 鼻tị 。 名danh 觸xúc 即tức 塵trần 。 鼻tị 尚thượng 無vô 名danh 。 云vân 何hà 立lập 界giới 。
Giả sử cho rằng lỗ mũi là hai sống mũi với thịt bao phủ. Thế nhưng lỗ mũi thuộc về thân thể và căn thân thì nhận biết xúc chạm. Những gì thuộc về căn thân thì không phải là căn mũi, và chức năng của căn thân là cảm nhận xúc trần. Do đó, chẳng còn phần nào gọi là căn mũi cả. Vậy thì thức của mũi làm sao thành lập?

若nhược 取thủ 齅khứu 知tri 。 又hựu 汝nhữ 心tâm 中trung 。 以dĩ 何hà 為vi 知tri 。 以dĩ 肉nhục 為vi 知tri 。 則tắc 肉nhục 之chi 知tri 。 元nguyên 觸xúc 非phi 鼻tị 。
Giả sử cho rằng lỗ mũi là khứu giác nhận biết tánh của mùi hương. Thế thì trong tâm của ông cho gì là nhận biết? Là hai sống mũi với thịt bao phủ chăng? Nếu vậy thì nó sẽ nhận biết xúc chạm và do đó không phải là căn mũi nhận biết hương trần.

以dĩ 空không 為vi 知tri 。 空không 則tắc 自tự 知tri 。 肉nhục 應ưng 非phi 覺giác 。 如như 是thị 則tắc 應ưng 。 虛hư 空không 是thị 汝nhữ 。 汝nhữ 身thân 非phi 知tri 。 今kim 日nhật 阿A 難Nan 。 應ưng 無vô 所sở 在tại 。
Giả sử nó là hư không nhận biết hương trần. Nếu hư không tự nhận biết thì lẽ ra hai sống mũi với thịt bao phủ sẽ chẳng nhận biết. Như vậy thì hư không là ông rồi, và do thân của ông chẳng nhận biết nên lẽ ra bây giờ Khánh Hỷ sẽ không tồn tại ở đây.

以dĩ 香hương 為vi 知tri 。 知tri 自tự 屬thuộc 香hương 。 何hà 預dự 於ư 汝nhữ 。 若nhược 香hương 臭xú 氣khí 。 必tất 生sanh 汝nhữ 鼻tị 。 則tắc 彼bỉ 香hương 臭xú 。 二nhị 種chủng 流lưu 氣khí 。 不bất 生sanh 伊y 蘭lan 。 及cập 旃chiên 檀đàn 木mộc 。
Giả sử nó là mùi hương nhận biết. Nếu sự nhận biết là một chức năng của mùi hương thì có can dự gì đến ông? Nếu lỗ mũi của ông tỏa ra mùi hương, hương thơm hoặc mùi hôi, thì mùi hương như thế sẽ chẳng đến từ mùi thơm hương đàn hay từ mùi hôi của cây cực xú.

二nhị 物vật 不bất 來lai 。 汝nhữ 自tự 嗅khứu 鼻tị 。 為vi 香hương 為vi 臭xú 。 臭xú 則tắc 非phi 香hương 。 香hương 應ưng 非phi 臭xú 。 若nhược 香hương 臭xú 二nhị 。 俱câu 能năng 聞văn 者giả 。 則tắc 汝nhữ 一nhất 人nhân 。 應ưng 有hữu 兩lưỡng 鼻tị 。 對đối 我ngã 問vấn 道Đạo 。 有hữu 二nhị 阿A 難Nan 。 誰thùy 為vi 汝nhữ 體thể 。 若nhược 鼻tị 是thị 一nhất 。 香hương 臭xú 無vô 二nhị 。 臭xú 既ký 為vi 香hương 。 香hương 復phục 成thành 臭xú 。 二nhị 性tánh 不bất 有hữu 。 界giới 從tùng 誰thùy 立lập 。
Nếu những mùi hương đó chẳng đến từ hai vật kia thì tức là mũi của ông phải tự có mùi hương. Vậy thì nó là hương thơm hay mùi hôi? Nếu nó là hương thơm thì chẳng phải là mùi hôi. Nếu là mùi hôi thì chẳng phải là hương thơm. Nếu hương thơm lẫn mùi hôi đều có thể ngửi được thì một mình ông lẽ ra sẽ có hai cái mũi, hoặc ở trước Ta hỏi về Đạo có hai Khánh Hỷ. Thế thì ai là bản thể của ông? Giả sử chỉ có một cái mũi thì hương thơm và mùi hôi sẽ không phải là hai. Mùi hôi sẽ thành hương thơm và hương thơm sẽ thành mùi hôi. Do cả hai đều chẳng có tự tánh, vậy thì thức của mũi thành lập từ cõi giới nào?

若nhược 因nhân 香hương 生sanh 。 識thức 因nhân 香hương 有hữu 。 如như 眼nhãn 有hữu 見kiến 。 不bất 能năng 觀quan 眼nhãn 。 因nhân 香hương 有hữu 故cố 。 應ưng 不bất 知tri 香hương 。 知tri 即tức 非phi 生sanh 。 不bất 知tri 非phi 識thức 。 香hương 非phi 知tri 有hữu 。 香hương 界giới 不bất 成thành 。 識thức 不bất 知tri 香hương 。 因nhân 界giới 則tắc 非phi 。 從tùng 香hương 建kiến 立lập 。
Giả sử thức của mũi sanh ra từ mùi hương và nhân bởi mùi hương mà có thức. Vậy thì sẽ như căn mắt có thể thấy mọi thứ nhưng chẳng thể thấy chính nó. Cũng vậy, nếu nhân bởi mùi hương mà có thức thì nó lẽ ra sẽ không nhận biết mùi hương của chính nó. Nếu nhận biết mùi hương thì nó không thể sanh ra từ chúng. Còn nếu chẳng nhận biết mùi hương thì nó không thể là thức của mũi. Do thức chẳng nhận biết mùi hương nên cõi giới chẳng thể kiến lập từ mùi hương.

既ký 無vô 中trung 間gian 。 不bất 成thành 內nội 外ngoại 。 彼bỉ 諸chư 聞văn 性tánh 。 畢tất 竟cánh 虛hư 妄vọng 。
Sau cùng, do chẳng có nơi trung gian ở giữa căn mũi bên trong và hương trần bên ngoài nên thức của mũi cứu cánh là hư vọng.

是thị 故cố 當đương 知tri 。 鼻tị 香hương 為vi 緣duyên 。 生sanh 鼻tị 識thức 界giới 。 三tam 處xứ 都đô 無vô 。 則tắc 鼻tị 與dữ 香hương 。 及cập 香hương 界giới 三tam 。 本bổn 非phi 因nhân 緣duyên 。 非phi 自tự 然nhiên 性tánh 。
Cho nên phải biết rằng, căn mũi và hương trần không thể làm duyên để sanh ra thức của mũi, bởi vì ba nơi--căn mũi, hương trần, và thức của mũi--đều tồn tại riêng biệt. Nó vốn chẳng sanh ra từ nhân hay duyên, và tánh nó cũng chẳng phải tự nhiên.




阿A 難Nan 。 又hựu 汝nhữ 所sở 明minh 。 舌thiệt 味vị 為vi 緣duyên 。 生sanh 於ư 舌thiệt 識thức 。 此thử 識thức 為vi 復phục 。 因nhân 舌thiệt 所sở 生sanh 。 以dĩ 舌thiệt 為vi 界giới 。 因nhân 味vị 所sở 生sanh 。 以dĩ 味vị 為vi 界giới 。
Này Khánh Hỷ! Theo sự hiểu biết của ông thì căn lưỡi và vị trần làm duyên để sanh ra thức của lưỡi. Nhưng có phải thức này sanh ra từ lưỡi và dùng căn lưỡi làm cõi giới chăng? Hay nó sanh ra từ vị nếm và dùng vị trần làm cõi giới chăng?

阿A 難Nan 。 若nhược 因nhân 舌thiệt 生sanh 。 則tắc 諸chư 世thế 間gian 。 甘cam 蔗giá 烏ô 梅mai 。 黃hoàng 連liên 石thạch 鹽diêm 。 細tế 辛tân 薑khương 桂quế 。 都đô 無vô 有hữu 味vị 。 汝nhữ 自tự 嚐thường 舌thiệt 。 為vi 甜điềm 為vi 苦khổ 。 若nhược 舌thiệt 性tánh 苦khổ 。 誰thùy 來lai 嚐thường 舌thiệt 。 舌thiệt 不bất 自tự 嚐thường 。 孰thục 為vi 知tri 覺giác 。 舌thiệt 性tánh 非phi 苦khổ 。 味vị 自tự 不bất 生sanh 。 云vân 何hà 立lập 界giới 。
Này Khánh Hỷ! Giả sử thức của lưỡi sanh ra từ căn lưỡi. Thế thì ông đều chẳng thể nếm các vị khác nhau ở thế gian, như là mía ngọt, mận chua, hoàng liên đắng, vị mặn, cay, gừng, và quế. Ông sẽ chỉ có thể tự nếm lưỡi của mình. Vậy là ngọt hay đắng? Giả sử tánh của lưỡi là đắng, vậy cái gì nếm nó? Do căn lưỡi chẳng thể tự nếm, thế thì ai sẽ nhận biết vị nếm? Giả sử tánh của lưỡi không đắng thì vị đắng sẽ không sanh ra từ nó. Thế thì thức của lưỡi làm sao thành lập?

若nhược 因nhân 味vị 生sanh 。 識thức 自tự 為vi 味vị 。 同đồng 於ư 舌thiệt 根căn 。 應ưng 不bất 自tự 嚐thường 。 云vân 何hà 識thức 知tri 。 是thị 味vị 非phi 味vị 。
Giả sử thức của lưỡi sanh ra từ vị nếm. Như thế thức của lưỡi sẽ tự có vị nếm, tức đồng như căn lưỡi và lẽ ra không thể tự nếm. Thế thì làm sao thức của lưỡi nhận biết là vị nếm hay chẳng phải vị nếm?

又hựu 一nhất 切thiết 味vị 。 非phi 一nhất 物vật 生sanh 。 味vị 既ký 多đa 生sanh 。 識thức 應ưng 多đa 體thể 。 識thức 體thể 若nhược 一nhất 。 體thể 必tất 味vị 生sanh 。 鹹hàm 淡đạm 甘cam 辛tân 。 和hòa 合hợp 俱câu 生sanh 。 諸chư 變biến 異dị 相tướng 。 同đồng 為vi 一nhất 味vị 。 應ưng 無vô 分phân 別biệt 。 分phân 別biệt 既ký 無vô 。 則tắc 不bất 名danh 識thức 。 云vân 何hà 復phục 名danh 。 舌thiệt 味vị 識thức 界giới 。
Lại nữa, tất cả vị nếm không phải sanh ra từ một thứ. Do vị nếm sanh ra từ nhiều thứ nên thức của lưỡi lẽ ra phải có nhiều thể. Giả sử thức của lưỡi chỉ một thể và sanh ra từ vị nếm, thì khi vị mặn, lạt, ngọt, và cay hòa hợp, những đặc điểm khác nhau của chúng sẽ chuyển thành một vị và không thể phân biệt. Bởi chẳng có sự phân biệt nên không thể gọi là thức. Thế thì làm sao còn gọi là cõi giới của lưỡi, vị, và thức?

不bất 應ưng 虛hư 空không 。 生sanh 汝nhữ 心tâm 識thức 。 舌thiệt 味vị 和hòa 合hợp 。 即tức 於ư 是thị 中trung 。 元nguyên 無vô 自tự 性tánh 。 云vân 何hà 界giới 生sanh 。
Đừng nên cho rằng hư không sanh ra tâm thức của ông. Khi căn lưỡi và vị nếm tiếp xúc, thì ở trong ấy, chúng sẽ không còn tự tánh riêng biệt. Thế thì làm sao cõi giới thành lập?

是thị 故cố 當đương 知tri 。 舌thiệt 味vị 為vi 緣duyên 。 生sanh 舌thiệt 識thức 界giới 。 三tam 處xứ 都đô 無vô 。 則tắc 舌thiệt 與dữ 味vị 。 即tức 舌thiệt 界giới 三tam 。 本bổn 非phi 因nhân 緣duyên 。 非phi 自tự 然nhiên 性tánh 。
Cho nên phải biết rằng, căn lưỡi và vị trần không thể làm duyên để sanh ra thức của lưỡi, bởi vì ba nơi--căn lưỡi, vị trần, và thức của lưỡi--đều tồn tại riêng biệt. Nó vốn chẳng sanh ra từ nhân hay duyên, và tánh nó cũng chẳng phải tự nhiên.




阿A 難Nan 。 又hựu 汝nhữ 所sở 明minh 。 身thân 觸xúc 為vi 緣duyên 。 生sanh 於ư 身thân 識thức 。 此thử 識thức 為vi 復phục 。 因nhân 身thân 所sở 生sanh 。 以dĩ 身thân 為vi 界giới 。 因nhân 觸xúc 所sở 生sanh 。 以dĩ 觸xúc 為vi 界giới 。
Này Khánh Hỷ! Theo sự hiểu biết của ông thì căn thân và xúc trần làm duyên để sanh ra thức của thân. Nhưng có phải thức này sanh ra từ thân và dùng căn thân làm cõi giới chăng? Hay nó sanh ra từ xúc chạm và dùng xúc trần làm cõi giới?

阿A 難Nan 。 若nhược 因nhân 身thân 生sanh 。 必tất 無vô 合hợp 離ly 。 二nhị 覺giác 觀quán 緣duyên 。 身thân 何hà 所sở 識thức 。
Này Khánh Hỷ! Giả sử thức của thân sanh ra từ căn thân. Nhưng khi chẳng có sự cảm nhận của hai duyên: giao tiếp và tách rời từ xúc trần, thì thân sẽ nhận biết gì?

若nhược 因nhân 觸xúc 生sanh 。 必tất 無vô 汝nhữ 身thân 。 誰thùy 有hữu 非phi 身thân 。 知tri 合hợp 離ly 者giả 。
Giả sử nó sanh ra từ xúc trần thì chẳng liên quan gì đến thân của ông. Vậy ai không có thân mà vẫn có thể biết sự giao tiếp và tách rời từ xúc trần đây?

阿A 難Nan 。 物vật 不bất 觸xúc 知tri 。 身thân 知tri 有hữu 觸xúc 。 知tri 身thân 即tức 觸xúc 。 知tri 觸xúc 即tức 身thân 。 即tức 觸xúc 非phi 身thân 。 即tức 身thân 非phi 觸xúc 。 身thân 觸xúc 二nhị 相tướng 。 元nguyên 無vô 處xứ 所sở 。 合hợp 身thân 即tức 為vi 。 身thân 自tự 體thể 性tánh 。 離ly 身thân 即tức 是thị 。 虛hư 空không 等đẳng 相tướng 。
Này Khánh Hỷ! Vật vô tình không thể có xúc giác. Cảm nhận xúc trần là do thức của thân. Có căn thân thì mới có sự nhận biết của xúc trần. Sự nhận biết của xúc trần cần thông qua căn thân. Do đó xúc trần chẳng phải căn thân và căn thân chẳng phải xúc trần. Cả hai căn thân và xúc trần vốn chẳng đủ làm chỗ tựa cho thức của thân. Nếu thức của thân kết hợp với căn thân, tức nó sẽ tự có thể tánh của căn thân. Nhưng nếu thức của thân lìa khỏi căn thân, tức nó đồng như tánh hư không.

內nội 外ngoại 不bất 成thành 。 中trung 云vân 何hà 立lập 。 中trung 不bất 復phục 立lập 。 內nội 外ngoại 性tánh 空không 。 則tắc 汝nhữ 識thức 生sanh 。 從tùng 誰thùy 立lập 界giới 。
Do bởi thức của thân không thể sanh ra từ căn thân bên trong hay xúc trần bên ngoài, vậy thì làm sao nó tồn tại ở giữa chúng? Nếu nó chẳng tồn tại ở giữa chúng, còn căn thân bên trong cùng xúc trần bên ngoài đều tự tánh rỗng không, thế thì thức của thân thành lập từ cõi giới nào?

是thị 故cố 當đương 知tri 。 身thân 觸xúc 為vi 緣duyên 。 生sanh 身thân 識thức 界giới 。 三tam 處xứ 都đô 無vô 。 則tắc 身thân 與dữ 觸xúc 。 及cập 身thân 界giới 三tam 。 本bổn 非phi 因nhân 緣duyên 。 非phi 自tự 然nhiên 性tánh 。
Cho nên phải biết rằng, căn thân và xúc trần không thể làm duyên để sanh ra thức của thân, bởi vì ba nơi--căn thân, xúc trần, và thức của thân--đều tồn tại riêng biệt. Nó vốn chẳng sanh ra từ nhân hay duyên, và tánh nó cũng chẳng phải tự nhiên.




阿A 難Nan 。 又hựu 汝nhữ 所sở 明minh 。 意ý 法pháp 為vi 緣duyên 。 生sanh 於ư 意ý 識thức 。 此thử 識thức 為vi 復phục 。 因nhân 意ý 所sở 生sanh 。 以dĩ 意ý 為vi 界giới 。 因nhân 法pháp 所sở 生sanh 。 以dĩ 法pháp 為vi 界giới 。
Này Khánh Hỷ! Theo sự hiểu biết của ông thì căn ý và pháp trần làm duyên để sanh ra thức của ý. Nhưng có phải thức này sanh ra từ ý và dùng căn ý làm cõi giới chăng? Hay nó sanh ra từ pháp trần và dùng pháp trần làm cõi giới?

阿A 難Nan 。 若nhược 因nhân 意ý 生sanh 。 於ư 汝nhữ 意ý 中trung 。 必tất 有hữu 所sở 思tư 。 發phát 明minh 汝nhữ 意ý 。 若nhược 無vô 前tiền 法pháp 。 意ý 無vô 所sở 生sanh 。 離ly 緣duyên 無vô 形hình 。 識thức 將tương 何hà 用dụng 。
Này Khánh Hỷ! Giả sử thức của ý sanh ra từ căn ý. Vậy trong căn ý của ông phải có điều gì suy tư để phát khởi ý ông. Nếu pháp trần chẳng hiện tiền thì căn ý sẽ không chỗ sanh. Khi lìa khỏi duyên, nó sẽ vô hình sắc, vậy thức của ý như thế sẽ hữu dụng gì?

又hựu 汝nhữ 識thức 心tâm 。 與dữ 諸chư 思tư 量lượng 。 兼kiêm 了liễu 別biệt 性tánh 。 為vi 同đồng 為vi 異dị 。 同đồng 意ý 即tức 意ý 。 云vân 何hà 所sở 生sanh 。 異dị 意ý 不bất 同đồng 。 應ưng 無vô 所sở 識thức 。 若nhược 無vô 所sở 識thức 。 云vân 何hà 意ý 生sanh 。 若nhược 有hữu 所sở 識thức 。 云vân 何hà 識thức 意ý 。 唯duy 同đồng 與dữ 異dị 。 二nhị 性tánh 無vô 成thành 。 界giới 云vân 何hà 立lập 。
Lại nữa, thức của ý và căn ý của ông với khả năng suy tư và phân biệt là giống nhau hay sai khác? Nếu thức của ý đồng như căn ý thì nó trở thành căn ý; vậy thức của ý làm sao sanh ra từ căn ý? Nếu thức của ý khác với căn ý thì nó sẽ chẳng nhận biết gì. Nếu nó chẳng nhận biết gì, thế thì làm sao nó sanh ra từ căn ý. Còn nếu nó có nhận biết, làm sao ông có thể phân biệt nó từ căn ý? Do sự giống nhau lẫn sai khác đều chẳng thể phân biệt, thế thì thức của ý thành lập từ cõi giới nào?

若nhược 因nhân 法pháp 生sanh 。 世thế 間gian 諸chư 法pháp 。 不bất 離ly 五ngũ 塵trần 。 汝nhữ 觀quán 色sắc 法pháp 。 及cập 諸chư 聲thanh 法pháp 。 香hương 法pháp 味vị 法pháp 。 及cập 與dữ 觸xúc 法pháp 。 相tướng 狀trạng 分phân 明minh 。 以dĩ 對đối 五ngũ 根căn 。 非phi 意ý 所sở 攝nhiếp 。
Giả sử thức của ý sanh ra từ pháp trần. Các pháp của thế gian đều chẳng rời khỏi năm trần. Bây giờ ông hãy quán sát sắc, thanh, hương, vị, và xúc. Mỗi thứ đều có tướng trạng rõ ràng và khế hợp đối với năm căn, nhưng không một thứ nào khế hợp với căn ý.

汝nhữ 識thức 決quyết 定định 。 依y 於ư 法pháp 生sanh 。 汝nhữ 今kim 諦đế 觀quán 。 法pháp 法pháp 何hà 狀trạng 。 若nhược 離ly 色sắc 空không 。 動động 靜tĩnh 通thông 塞tắc 。 合hợp 離ly 生sanh 滅diệt 。 越việt 此thử 諸chư 相tướng 。 終chung 無vô 所sở 得đắc 。 生sanh 則tắc 色sắc 空không 。 諸chư 法pháp 等đẳng 生sanh 。 滅diệt 則tắc 色sắc 空không 。 諸chư 法pháp 等đẳng 滅diệt 。 所sở 因nhân 既ký 無vô 。 因nhân 生sanh 有hữu 識thức 。 作tác 何hà 形hình 相tướng 。 相tướng 狀trạng 不bất 有hữu 。 界giới 云vân 何hà 生sanh 。
Nếu ông vẫn cứ nhất quyết cho rằng thức của ý sanh ra từ pháp trần, thì bây giờ ông hãy quán sát tường tận tướng trạng của pháp trần và những trần khác. Nếu lìa khỏi các tướng, như là hình sắc và rỗng không, tiếng động và yên tĩnh, khai thông và bế tắc, tụ hợp và ly tán, sanh và diệt, thì sẽ chẳng còn gì cho pháp trần. Khi sanh thì hình sắc, rỗng không, và các pháp sanh. Khi diệt thì hình sắc, rỗng không, và các pháp diệt. Trong khi đó pháp trần không thể độc lập sanh ra mà chẳng cần nương các trần kia. Nếu pháp trần là nhân để thức của ý sanh ra, vậy nó có hình tướng gì? Do pháp trần chẳng có tướng trạng, thế thì làm sao thức của ý sanh ra từ chúng?

是thị 故cố 當đương 知tri 。 意ý 法pháp 為vi 緣duyên 。 生sanh 意ý 識thức 界giới 。 三tam 處xứ 都đô 無vô 。 則tắc 意ý 與dữ 法pháp 。 及cập 意ý 界giới 三tam 。 本bổn 非phi 因nhân 緣duyên 。 非phi 自tự 然nhiên 性tánh 。
Cho nên phải biết rằng, căn ý và pháp trần không thể làm duyên để sanh ra thức của ý, bởi vì ba nơi--căn ý, pháp trần, và thức của ý--đều tồn tại riêng biệt. Nó vốn chẳng sanh ra từ nhân hay duyên, và tánh nó cũng chẳng phải tự nhiên."




阿A 難Nan 白bạch 佛Phật 言ngôn 。
Ngài Khánh Hỷ bạch Phật rằng:

世Thế 尊Tôn 。 如Như 來Lai 常thường 說thuyết 。 和hòa 合hợp 因nhân 緣duyên 。 一nhất 切thiết 世thế 間gian 。 種chủng 種chủng 變biến 化hóa 。 皆giai 因nhân 四tứ 大đại 。 和hòa 合hợp 發phát 明minh 。 云vân 何hà 如Như 來Lai 。 因nhân 緣duyên 自tự 然nhiên 。 二nhị 俱câu 排bài 擯bấn 。 我ngã 今kim 不bất 知tri 。 斯tư 義nghĩa 所sở 屬thuộc 。 惟duy 垂thùy 哀ai 愍mẫn 。 開khai 示thị 眾chúng 生sanh 。 中Trung 道Đạo 了liễu 義nghĩa 。 無vô 戲hí 論luận 法Pháp 。
"Bạch Thế Tôn! Như Lai thường nói về nhân duyên hòa hợp. Tất cả muôn loại biến hóa ở thế gian đều nhân bởi bốn đại hòa hợp mà phát sanh. Vậy thì tại sao Như Lai gạt bỏ cả nhân duyên lẫn tự nhiên? Con bây giờ chẳng biết ý nghĩa này sẽ về đâu. Kính mong Như Lai rủ lòng thương xót mà khai thị liễu nghĩa của Trung Đạo cho chúng sanh, là Pháp không hí luận."

爾nhĩ 時thời 世Thế 尊Tôn 。 告cáo 阿A 難Nan 言ngôn 。
Lúc bấy giờ Thế Tôn bảo ngài Khánh Hỷ:

汝nhữ 先tiên 厭yếm 離ly 。 聲Thanh 聞Văn 緣Duyên 覺Giác 。 諸chư 小Tiểu 乘Thừa 法Pháp 。 發phát 心tâm 勤cần 求cầu 。 無vô 上thượng 菩Bồ 提Đề 。 故cố 我ngã 今kim 時thời 。 為vì 汝nhữ 開khai 示thị 。 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 諦Đế 。 如như 何hà 復phục 將tương 。 世thế 間gian 戲hí 論luận 。 妄vọng 想tưởng 因nhân 緣duyên 。 而nhi 自tự 纏triền 繞nhiễu 。 汝nhữ 雖tuy 多đa 聞văn 。 如như 說thuyết 藥dược 人nhân 。 真chân 藥dược 現hiện 前tiền 。 不bất 能năng 分phân 別biệt 。 如Như 來Lai 說thuyết 為vi 。 真chân 可khả 憐lân 愍mẫn 。
"Do ông đã nhàm bỏ Pháp Nhị Thừa của hàng Thanh Văn và bậc Duyên Giác, và do ông đã phát tâm chí cầu Đạo vô thượng, nên bây giờ Ta sẽ khai thị Chân Lý Cứu Cánh cho ông. Tại sao ông vẫn còn tự mình siết trói bởi hí luận của thế gian và vọng tưởng về nhân duyên? Tuy ông đa văn nhưng đó chỉ như người có thể bàn luận về phương thuốc mà chẳng thể phân biệt khi nó thật sự hiện tiền. Bởi vậy Như Lai mới nói rằng ông thật đáng thương.

汝nhữ 今kim 諦đế 聽thính 。 吾ngô 當đương 為vì 汝nhữ 。 分phân 別biệt 開khai 示thị 。 亦diệc 令linh 當đương 來lai 。 修tu 大Đại 乘Thừa 者giả 。 通thông 達đạt 實thật 相tướng 。
Ông nay hãy lắng nghe. Ta sẽ phân biệt cùng khai thị cho ông, và cũng làm cho những hành giả tu Pháp Đại Thừa ở vị lai thông đạt thật tướng."

阿A 難Nan 默mặc 然nhiên 。 承thừa 佛Phật 聖thánh 旨chỉ 。
Ngài Khánh Hỷ lặng yên và chờ đợi thánh chỉ của Phật.

阿A 難Nan 。 如như 汝nhữ 所sở 言ngôn 。 四tứ 大đại 和hòa 合hợp 。 發phát 明minh 世thế 間gian 。 種chủng 種chủng 變biến 化hóa 。
"Này Khánh Hỷ! Theo như lời ông nói, muôn loại biến hóa ở thế gian đều nhân bởi bốn đại hòa hợp mà phát sanh.

阿A 難Nan 。 若nhược 彼bỉ 大đại 性tánh 。 體thể 非phi 和hòa 合hợp 。 則tắc 不bất 能năng 與dữ 。 諸chư 大đại 雜tạp 和hòa 。 猶do 如như 虛hư 空không 。 不bất 和hòa 諸chư 色sắc 。 若nhược 和hòa 合hợp 者giả 。 同đồng 於ư 變biến 化hóa 。 始thỉ 終chung 相tương 成thành 。 生sanh 滅diệt 相tương 續tục 。 生sanh 死tử 死tử 生sanh 。 生sanh 生sanh 死tử 死tử 。 如như 旋toàn 火hỏa 輪luân 。 未vị 有hữu 休hưu 息tức 。
Này Khánh Hỷ! Nếu thể tánh của bốn đại kia chẳng hòa hợp thì sẽ không thể cùng với các đại hòa hợp. Đây ví như hư không chẳng hòa hợp với các sắc pháp. Còn nếu thể tánh của bốn đại kia hòa hợp thì sẽ đồng như sự biến hóa không cùng tận của sanh diệt tương tục. Sanh tử tử sanh, sanh sanh tử tử như vòng lửa xoay mà chưa từng dừng nghỉ.

阿A 難Nan 。 如như 水thủy 成thành 冰băng 。 冰băng 還hoàn 成thành 水thủy 。
Này Khánh Hỷ! Việc đó cũng như nước thành băng, rồi băng trở lại thành nước.




汝nhữ 觀quán 地địa 性tánh 。 粗thô 為vi 大đại 地địa 。 細tế 為vi 微vi 塵trần 。 至chí 鄰lân 虛hư 塵trần 。 析tích 彼bỉ 極cực 微vi 。 色sắc 邊biên 際tế 相tướng 。 七thất 分phần 所sở 成thành 。 更cánh 析tích 鄰lân 虛hư 。 即tức 實thật 空không 性tánh 。
Ông hãy quán sát tánh của đất. Phần thô kệch là đất đai, phần tinh tế là vi trần, và cho đến lân hư trần. Nếu ai cắt lân hư trần siêu nhỏ kia thành bảy phần thì sắc tướng biên tế của nó rất khó phân biệt. Nếu lại cắt nữa thì chính là tánh của hư không.

阿A 難Nan 。 若nhược 此thử 鄰lân 虛hư 。 析tích 成thành 虛hư 空không 。 當đương 知tri 虛hư 空không 。 出xuất 生sanh 色sắc 相tướng 。 汝nhữ 今kim 問vấn 言ngôn 。 由do 和hòa 合hợp 故cố 。 出xuất 生sanh 世thế 間gian 。 諸chư 變biến 化hóa 相tướng 。 汝nhữ 且thả 觀quán 此thử 。 一nhất 鄰lân 虛hư 塵trần 。 用dụng 幾kỷ 虛hư 空không 。 和hòa 合hợp 而nhi 有hữu 。 不bất 應ưng 鄰lân 虛hư 。 合hợp 成thành 鄰lân 虛hư 。
Này Khánh Hỷ! Nếu những lân hư trần này bị chia cắt cho đến khi chúng trở thành hư không, thì tức là hư không có khả năng sanh ra sắc tướng. Ông nay hỏi rằng, có phải các tướng biến hóa sanh ra ở thế gian là do hòa hợp của bốn đại chăng? Ông hãy quán sát điều này. Cho dù có hòa hợp bao nhiêu hư không đi chăng nữa thì cũng sẽ không trở thành một lân hư trần, và cũng chớ bảo rằng những lân hư trần này hợp thành bởi những lân hư trần của chính nó.

又hựu 鄰lân 虛hư 塵trần 。 析tích 入nhập 空không 者giả 。 用dụng 幾kỷ 色sắc 相tướng 。 合hợp 成thành 虛hư 空không 。 若nhược 色sắc 合hợp 時thời 。 合hợp 色sắc 非phi 空không 。 若nhược 空không 合hợp 時thời 。 合hợp 空không 非phi 色sắc 。 色sắc 猶do 可khả 析tích 。 空không 云vân 何hà 合hợp 。
Lại nữa, giả sử những lân hư trần này bị chia cắt để trở thành hư không, vậy thì phải dùng bao nhiêu sắc tướng để hợp thành hư không? Thật ra, khi sắc tướng hòa hợp, chúng không trở thành hư không. Khi hư không tích tụ, nó không trở thành sắc tướng. Hơn nữa, sắc tướng thì có thể chia cắt, nhưng hư không làm sao mà tích tụ đây?

汝nhữ 元nguyên 不bất 知tri 。 如Như 來Lai 藏tạng 中trung 。 性tánh 色sắc 真chân 空không 。 性tánh 空không 真chân 色sắc 。 清thanh 淨tịnh 本bổn 然nhiên 。 周chu 遍biến 法Pháp 界Giới 。 隨tùy 眾chúng 生sanh 心tâm 。 應ứng 所sở 知tri 量lương 。 循tuần 業nghiệp 發phát 現hiện 。 世thế 間gian 無vô 知tri 。 惑hoặc 為vi 因nhân 緣duyên 。 及cập 自tự 然nhiên 性tánh 。 皆giai 是thị 識thức 心tâm 。 分phân 別biệt 計kế 度độ 。 但đãn 有hữu 言ngôn 說thuyết 。 都đô 無vô 實thật 義nghĩa 。
Ông vốn không biết rằng ở trong Như Lai tạng, tánh của sắc chẳng khác chân không. Tánh của không tức là chân sắc và nó trùm khắp Pháp Giới. Sự thật thì tánh của đất tùy theo tâm của chúng sanh mà ứng với khả năng hiểu biết của họ và tùy theo nghiệp của họ mà hiện ra. Thế gian vô tri và mê lầm mà cho rằng yếu tố của đất đến từ nhân duyên hoặc từ tánh tự nhiên. Những sự phân biệt và tính toán đó đều tạo bởi thức tâm. Chúng chỉ có lời nói và hoàn toàn chẳng có nghĩa lý chân thật.




阿A 難Nan 。 火hỏa 性tánh 無vô 我ngã 。 寄ký 於ư 諸chư 緣duyên 。 汝nhữ 觀quán 城thành 中trung 。 未vị 食thực 之chi 家gia 。 欲dục 炊xuy 爨thoán 時thời 。 手thủ 執chấp 陽dương 燧toại 。 日nhật 前tiền 求cầu 火hỏa 。
Này Khánh Hỷ! Tánh của lửa không tồn tại độc lập mà phải nương các duyên. Ông hãy quán sát một gia đình chưa dùng bữa ở trong thành. Khi muốn đun bếp, tay họ cầm vật phản chiếu giơ lên ở trước mặt trời để lấy lửa.

阿A 難Nan 。 名danh 和hòa 合hợp 者giả 。 如như 我ngã 與dữ 汝nhữ 。 一nhất 千thiên 二nhị 百bách 。 五ngũ 十thập 比Bỉ 丘Khâu 。 今kim 為vi 一nhất 眾chúng 。 眾chúng 雖tuy 為vi 一nhất 。 詰cật 其kỳ 根căn 本bổn 。 各các 各các 有hữu 身thân 。 皆giai 有hữu 所sở 生sanh 。 氏thị 族tộc 名danh 字tự 。 如như 舍Xá 利Lợi 弗Phất 。 婆Bà 羅La 門Môn 種chủng 。 優Ưu 樓Lâu 頻Tần 螺Loa 。 迦Ca 葉Diếp 波Ba 種chủng 。 乃nãi 至chí 阿A 難Nan 。 瞿Cù 曇Đàm 種chủng 姓tánh 。
Này Khánh Hỷ! Một thí dụ của hòa hợp là Tăng đoàn ở nơi đây, gồm có ông với Ta và 1.250 vị Bhikṣu. Mặc dù là một đoàn thể nhưng suy xét cho tận cùng, mỗi vị đều sanh ra ở một gia tộc với tên gọi riêng. Như là Bhikṣu Thu Lộ Tử thuộc dòng dõi Phạm Chí, Bhikṣu Mộc Qua Lâm Ẩm Quang thuộc dòng tộc Ẩm Quang, và cho đến ông, Khánh Hỷ, thuộc chủng tánh Cam Giá.

阿A 難Nan 。 若nhược 此thử 火hỏa 性tánh 。 因nhân 和hòa 合hợp 有hữu 。 彼bỉ 手thủ 執chấp 鏡kính 。 於ư 日nhật 求cầu 火hỏa 。 此thử 火hỏa 為vi 從tùng 。 鏡kính 中trung 而nhi 出xuất 。 為vi 從tùng 艾ngải 出xuất 。 為vi 於ư 日nhật 來lai 。
Này Khánh Hỷ! Nếu tánh của lửa nhân bởi hòa hợp mà có, vậy khi tay họ cầm tấm gương giơ lên ở trước mặt trời để lấy lửa, thì lửa đó là từ trong gương mà ra? Là từ vật bắt lửa mà ra? Hay từ mặt trời mà đến?

阿A 難Nan 。 若nhược 日nhật 來lai 者giả 。 自tự 能năng 燒thiêu 汝nhữ 。 手thủ 中trung 之chi 艾ngải 。 來lai 處xử 林lâm 木mộc 。 皆giai 應ưng 受thọ 焚phần 。
Này Khánh Hỷ! Giả sử lửa kia đến từ mặt trời, tức là nó tự có khả năng đốt vật bắt lửa ở trong tay ông. Vậy nó lẽ ra cũng có thể đốt rừng cây khi rọi vào chúng.

若nhược 鏡kính 中trung 出xuất 。 自tự 能năng 於ư 鏡kính 。 出xuất 然nhiên 於ư 艾ngải 。 鏡kính 何hà 不bất 鎔dong 。 紆hu 汝nhữ 手thủ 執chấp 。 尚thượng 無vô 熱nhiệt 相tướng 。 云vân 何hà 融dung 泮phấn 。
Giả sử lửa kia từ trong gương mà ra, tức là ở trong gương tự có khả năng phát ra lửa để đốt vật bắt lửa. Vậy thì tại sao tấm gương lại không bị nấu chảy khi tay ông giơ nó lên? Thế nhưng tướng nhiệt còn chẳng có, huống chi là bị nấu chảy.

若nhược 生sanh 於ư 艾ngải 。 何hà 藉tạ 日nhật 鏡kính 。 光quang 明minh 相tương 接tiếp 。 然nhiên 後hậu 火hỏa 生sanh 。
Giả sử lửa kia từ vật bắt lửa mà ra, vậy thì cần gì phải nhờ đến ánh sáng của mặt trời chiếu vào tấm gương, rồi sau đó mới bốc lửa.

汝nhữ 又hựu 諦đế 觀quán 。 鏡kính 因nhân 手thủ 執chấp 。 日nhật 從tùng 天thiên 來lai 。 艾ngải 本bổn 地địa 生sanh 。 火hỏa 從tùng 何hà 方phương 。 遊du 歷lịch 於ư 此thử 。 日nhật 鏡kính 相tương 遠viễn 。 非phi 和hòa 非phi 合hợp 。 不bất 應ưng 火hỏa 光quang 。 無vô 從tùng 自tự 有hữu 。
Ông hãy quán sát kỹ lưỡng thêm một lần nữa. Cần có người cầm tấm gương để lấy ánh sáng đến từ mặt trời, rồi chiếu vào vật bắt lửa sanh ra từ đất, nhưng lửa từ nơi nào mà đến đây? Mặt trời và tấm gương không thể hòa hợp bởi vì cách xa nhau. Lửa cũng không thể từ tự nhiên mà có.

汝nhữ 猶do 不bất 知tri 。 如Như 來Lai 藏tạng 中trung 。 性tánh 火hỏa 真chân 空không 。 性tánh 空không 真chân 火hỏa 。 清thanh 淨tịnh 本bổn 然nhiên 。 周chu 遍biến 法Pháp 界Giới 。 隨tùy 眾chúng 生sanh 心tâm 。 應ứng 所sở 知tri 量lương 。
Ông vẫn không biết rằng ở trong Như Lai tạng, tánh của lửa chẳng khác chân không. Tánh của không tức là chân hỏa. Nó vốn thanh tịnh và trùm khắp Pháp Giới. Hỏa đại tùy theo tâm của chúng sanh mà ứng với khả năng hiểu biết của họ.

阿A 難Nan 。 當đương 知tri 世thế 人nhân 。 一nhất 處xứ 執chấp 鏡kính 。 一nhất 處xứ 火hỏa 生sanh 。 遍biến 法Pháp 界Giới 執chấp 。 滿mãn 世thế 間gian 起khởi 。 起khởi 遍biến 世thế 間gian 。 寧ninh 有hữu 方phương 所sở 。 循tuần 業nghiệp 發phát 現hiện 。 世thế 間gian 無vô 知tri 。 惑hoặc 為vi 因nhân 緣duyên 。 及cập 自tự 然nhiên 性tánh 。 皆giai 是thị 識thức 心tâm 。 分phân 別biệt 計kế 度độ 。 但đãn 有hữu 言ngôn 說thuyết 。 都đô 無vô 實thật 義nghĩa 。
Này Khánh Hỷ! Phải biết rằng khắp Pháp Giới, ở bất kỳ nơi đâu trên thế gian cũng có thể lấy lửa bằng cách cầm gương giơ lên mặt trời. Do có thể phát lửa ở bất cứ nơi đâu trên thế gian, thế thì làm sao nó chỉ giới hạn ở một nơi chứ? Sự thật thì tánh của lửa tùy theo nghiệp của chúng sanh mà hiện ra. Thế gian vô tri và mê lầm mà cho rằng yếu tố của lửa đến từ nhân duyên hoặc từ tánh tự nhiên. Những sự phân biệt và tính toán đó đều tạo bởi thức tâm. Chúng chỉ có lời nói và hoàn toàn chẳng có nghĩa lý chân thật.




阿A 難Nan 。 水thủy 性tánh 不bất 定định 。 流lưu 息tức 無vô 恆hằng 。 如như 室Thất 羅La 城Thành 。 迦Ca 毘Tỳ 羅La 仙Tiên 。 斫Chước 迦Ca 羅La 仙Tiên 。 及cập 缽Bát 頭Đầu 摩Ma 。 訶Ha 薩Tát 多Đa 等đẳng 。 諸chư 大đại 幻huyễn 師sư 。 求cầu 太thái 陰âm 精tinh 。 用dụng 和hòa 幻huyễn 藥dược 。 是thị 諸chư 師sư 等đẳng 。 於ư 白bạch 月nguyệt 晝trú 。 手thủ 執chấp 方phương 諸chư 。 承thừa 月nguyệt 中trung 水thủy 。 此thử 水thủy 為vi 復phục 。 從tùng 珠châu 中trung 出xuất 。 空không 中trung 自tự 有hữu 。 為vi 從tùng 月nguyệt 來lai 。
Này Khánh Hỷ! Tánh của nước bất định, không phải luôn chảy hay luôn dừng. Ví như các tiên nhân, như là Hoàng Phát, Luân Tiên, Hồng Liên, và Hải Thủy cùng với các đại huyễn sư ở thành Phong Đức. Vào đêm trăng sáng, các huyễn sư này cầm một cái bát giơ lên mặt trăng để hứng lấy nước có tinh khí của nó, rồi hòa chung với thuốc ảo giác của họ. Có phải nước đó là từ trong bát mà ra? Là đã có sẵn ở trong hư không? Hay đến từ mặt trăng?

阿A 難Nan 。 若nhược 從tùng 月nguyệt 來lai 。 尚thượng 能năng 遠viễn 方phương 。 令linh 珠châu 出xuất 水thủy 。 所sở 經kinh 林lâm 木mộc 。 皆giai 應ưng 吐thổ 流lưu 。 流lưu 則tắc 何hà 待đãi 。 方phương 諸chư 所sở 出xuất 。 不bất 流lưu 明minh 水thủy 。 非phi 從tùng 月nguyệt 降giáng 。
Này Khánh Hỷ! Giả sử nước đó đến từ mặt trăng. Nếu ánh trăng đến từ nơi xa mà có thể làm cho cái bát hiện ra nước, thì giữa lúc chiếu xuyên qua rừng cây, lẽ ra nó cũng làm cho cây cối vọt ra nước. Vậy thì đâu cần đến cái bát để làm gì? Do bởi nước không chảy ra từ cây nên nó chẳng đến từ mặt trăng.

若nhược 從tùng 珠châu 出xuất 。 則tắc 此thử 珠châu 中trung 。 常thường 應ưng 流lưu 水thủy 。 何hà 待đãi 中trung 宵tiêu 。 承thừa 白bạch 月nguyệt 晝trú 。
Giả sử nước đó từ trong bát mà ra. Vậy nghĩa là ở trong bát này sẽ luôn chảy ra nước. Thế thì đâu cần phải đợi đến trăng sáng ở giữa đêm để làm chi?

若nhược 從tùng 空không 生sanh 。 空không 性tánh 無vô 邊biên 。 水thủy 當đương 無vô 際tế 。 從tùng 人nhân 洎kịp 天thiên 。 皆giai 同đồng 滔thao 溺nịch 。 云vân 何hà 復phục 有hữu 。 水thủy 陸lục 空không 行hành 。
Giả sử nước đó sanh ra từ hư không. Do hư không là vô biên nên nước đáng lẽ cũng mênh mông. Như vậy từ nhân gian cho đến cõi trời đều bị nhấn chìm. Thế thì làm sao còn có chúng sanh di chuyển trên đất, trong nước, hay giữa không trung?

汝nhữ 更cánh 諦đế 觀quán 。 月nguyệt 從tùng 天thiên 陟trắc 。 珠châu 因nhân 手thủ 持trì 。 承thừa 珠châu 水thủy 盤bàn 。 本bổn 人nhân 敷phu 設thiết 。 水thủy 從tùng 何hà 方phương 。 流lưu 注chú 於ư 此thử 。 月nguyệt 珠châu 相tương 遠viễn 。 非phi 和hòa 非phi 合hợp 。 不bất 應ưng 水thủy 精tinh 。 無vô 從tùng 自tự 有hữu 。
Ông hãy quán sát tường tận thêm một lần nữa. Mặt trăng di chuyển trên không. Các huyễn sư cầm bát giơ lên để hứng lấy nước. Thật sự nước đến từ đâu mà chảy vào bát? Mặt trăng và cái bát không thể hòa hợp bởi vì cách xa nhau. Nước cũng không thể từ tự nhiên mà có.

汝nhữ 尚thượng 不bất 知tri 。 如Như 來Lai 藏tạng 中trung 。 性tánh 水thủy 真chân 空không 。 性tánh 空không 真chân 水thủy 。 清thanh 淨tịnh 本bổn 然nhiên 。 周chu 遍biến 法Pháp 界Giới 。 隨tùy 眾chúng 生sanh 心tâm 。 應ứng 所sở 知tri 量lương 。
Ông vẫn không biết rằng ở trong Như Lai tạng, tánh của nước chẳng khác chân không. Tánh của không tức là chân thủy. Nó vốn thanh tịnh và trùm khắp Pháp Giới. Thủy đại tùy theo tâm của chúng sanh mà ứng với khả năng hiểu biết của họ.

一nhất 處xứ 執chấp 珠châu 。 一nhất 處xứ 水thủy 出xuất 。 遍biến 法Pháp 界Giới 執chấp 。 滿mãn 法Pháp 界Giới 生sanh 。 生sanh 滿mãn 世thế 間gian 。 寧ninh 有hữu 方phương 所sở 。 循tuần 業nghiệp 發phát 現hiện 。 世thế 間gian 無vô 知tri 。 惑hoặc 為vi 因nhân 緣duyên 。 及cập 自tự 然nhiên 性tánh 。 皆giai 是thị 識thức 心tâm 。 分phân 別biệt 計kế 度độ 。 但đãn 有hữu 言ngôn 說thuyết 。 都đô 無vô 實thật 義nghĩa 。
Phải biết rằng khắp Pháp Giới, hễ nơi nào mà có ai cầm lên một cái bát thì nước sẽ vọt ra ở chỗ đó. Do nước có thể tìm thấy ở khắp thế gian, thế thì làm sao nó chỉ giới hạn ở một nơi chứ? Sự thật thì tánh của nước tùy theo nghiệp của chúng sanh mà hiện ra. Thế gian vô tri và mê lầm mà cho rằng yếu tố của nước đến từ nhân duyên hoặc từ tánh tự nhiên. Những sự phân biệt và tính toán đó đều tạo bởi thức tâm. Chúng chỉ có lời nói và hoàn toàn chẳng có nghĩa lý chân thật.




阿A 難Nan 。 風phong 性tánh 無vô 體thể 。 動động 靜tĩnh 不bất 常thường 。 汝nhữ 常thường 整chỉnh 衣y 。 入nhập 於ư 大đại 眾chúng 。 僧tăng 伽già 黎lê 角giác 。 動động 及cập 傍bàng 人nhân 。 則tắc 有hữu 微vi 風phong 。 拂phất 彼bỉ 人nhân 面diện 。 此thử 風phong 為vi 復phục 。 出xuất 袈ca 裟sa 角giác 。 發phát 於ư 虛hư 空không 。 生sanh 彼bỉ 人nhân 面diện 。
Này Khánh Hỷ! Gió chẳng có thể tánh nhất định, không phải luôn chuyển động hay luôn tĩnh lặng. Ông thường chỉnh y phục khi ngồi vào đại chúng. Lúc đó, góc cạnh của đại y dao động đến người xung quanh. Kết quả có một làn gió nhẹ phẩy qua mặt của người kia. Có phải làn gió này vọt ra từ góc cạnh của Pháp y? Là khởi ra từ hư không? Hay sanh ra từ khuôn mặt của người bên cạnh?

阿A 難Nan 。 此thử 風phong 若nhược 復phục 。 出xuất 袈ca 裟sa 角giác 。 汝nhữ 乃nãi 披phi 風phong 。 其kỳ 衣y 飛phi 搖dao 。 應ưng 離ly 汝nhữ 體thể 。 我ngã 今kim 說thuyết 法Pháp 。 會hội 中trung 垂thùy 衣y 。 汝nhữ 看khán 我ngã 衣y 。 風phong 何hà 所sở 在tại 。 不bất 應ưng 衣y 中trung 。 有hữu 藏tàng 風phong 地địa 。
Này Khánh Hỷ! Giả sử làn gió này vọt ra từ góc cạnh của Pháp y. Vậy nghĩa là ông đang quấn gió vào mình. Khi ấy y phục của ông sẽ bay lên xuống và đáng lẽ nó phải lìa khỏi thân thể của ông. Tuy nhiên, bây giờ Ta đang thuyết Pháp ở giữa chúng hội và đại y của Ta rũ xuống. Ông hãy nhìn Pháp y của Ta và chỉ ra gió ở chỗ nào? Sự thật thì yếu tố của gió chẳng ẩn tàng ở trong y phục.

若nhược 生sanh 虛hư 空không 。 汝nhữ 衣y 不bất 動động 。 何hà 因nhân 無vô 拂phất 。 空không 性tánh 常thường 住trụ 。 風phong 應ưng 常thường 生sanh 。 若nhược 無vô 風phong 時thời 。 虛hư 空không 當đương 滅diệt 。 滅diệt 風phong 可khả 見kiến 。 滅diệt 空không 何hà 狀trạng 。 若nhược 有hữu 生sanh 滅diệt 。 不bất 名danh 虛hư 空không 。 名danh 為vi 虛hư 空không 。 云vân 何hà 風phong 出xuất 。
Giả sử làn gió này sanh khởi từ hư không. Vậy thì y phục của ông cần gì phải dao động mới khiến người khác cảm giác được làn gió chứ? Lại nữa, tánh của hư không thường trụ. Nếu gió khởi sanh từ đó thì nó sẽ luôn thổi. Nếu khi gió ngưng thổi thì nghĩa là hư không sẽ diệt mất. Chúng ta có thể thấy biết khi gió biến mất, nhưng hư không diệt mất thì có tướng trạng gì? Hễ có sanh diệt thì không thể gọi là hư không. Cho nên gió không thể đến từ hư không.

若nhược 風phong 自tự 生sanh 。 被bị 拂phất 之chi 面diện 。 從tùng 彼bỉ 面diện 生sanh 。 當đương 應ưng 拂phất 汝nhữ 。 自tự 汝nhữ 整chỉnh 衣y 。 云vân 何hà 倒đảo 拂phất 。
Giả sử làn gió này sanh ra từ khuôn mặt của người bên cạnh. Thế thì đáng lẽ chính ông là người cảm giác làn gió phẩy qua chứ không phải người bên cạnh. Tại sao lại là người bên cạnh cảm giác làn gió phẩy qua khi ông chỉnh y phục?

汝nhữ 審thẩm 諦đế 觀quán 。 整chỉnh 衣y 在tại 汝nhữ 。 面diện 屬thuộc 彼bỉ 人nhân 。 虛hư 空không 寂tịch 然nhiên 。 不bất 參tham 流lưu 動động 。 風phong 自tự 誰thùy 方phương 。 鼓cổ 動động 來lai 此thử 。 風phong 空không 性tánh 隔cách 。 非phi 和hòa 非phi 合hợp 。 不bất 應ưng 風phong 性tánh 。 無vô 從tùng 自tự 有hữu 。
Ông hãy quán sát kỹ càng. Việc chỉnh y phục là ông. Cảm giác làn gió phẩy qua khuôn mặt là người bên cạnh. Hư không lặng yên và chẳng hề dao động. Vậy gió từ đâu đến mà thổi vào khuôn mặt của người bên cạnh? Gió và hư không có tánh riêng biệt và không thể hòa hợp. Gió cũng không thể từ tự nhiên mà có.

汝nhữ 宛uyển 不bất 知tri 。 如Như 來Lai 藏tạng 中trung 。 性tánh 風phong 真chân 空không 。 性tánh 空không 真chân 風phong 。 清thanh 淨tịnh 本bổn 然nhiên 。 周chu 遍biến 法Pháp 界Giới 。 隨tùy 眾chúng 生sanh 心tâm 。 應ứng 所sở 知tri 量lương 。
Ông vẫn không biết rằng ở trong Như Lai tạng, tánh của gió chẳng khác chân không. Tánh của không tức là chân phong. Nó vốn thanh tịnh và trùm khắp Pháp Giới. Phong đại tùy theo tâm của chúng sanh mà ứng với khả năng hiểu biết của họ.

阿A 難Nan 。 如như 汝nhữ 一nhất 人nhân 。 微vi 動động 服phục 衣y 。 有hữu 微vi 風phong 出xuất 。 遍biến 法Pháp 界Giới 拂phất 。 滿mãn 國quốc 土độ 生sanh 。 周chu 遍biến 世thế 間gian 。 寧ninh 有hữu 方phương 所sở 。 循tuần 業nghiệp 發phát 現hiện 。 世thế 間gian 無vô 知tri 。 惑hoặc 為vi 因nhân 緣duyên 。 及cập 自tự 然nhiên 性tánh 。 皆giai 是thị 識thức 心tâm 。 分phân 別biệt 計kế 度độ 。 但đãn 有hữu 言ngôn 說thuyết 。 都đô 無vô 實thật 義nghĩa 。
Này Khánh Hỷ! Như riêng ông đã tạo ra một làn gió nhẹ khi chỉnh y phục, thì điều này cũng sẽ xảy ra ở bất cứ quốc độ nào biến khắp Pháp Giới. Do vì gió có thể khởi lên bất kỳ nơi đâu trên thế gian, thế thì làm sao nó chỉ giới hạn ở một nơi chứ? Sự thật thì tánh của gió tùy theo nghiệp của chúng sanh mà hiện ra. Thế gian vô tri và mê lầm mà cho rằng yếu tố của gió đến từ nhân duyên hoặc từ tánh tự nhiên. Những sự phân biệt và tính toán đó đều tạo bởi thức tâm. Chúng chỉ có lời nói và hoàn toàn chẳng có nghĩa lý chân thật.




阿A 難Nan 。 空không 性tánh 無vô 形hình 。 因nhân 色sắc 顯hiển 發phát 。 如như 室Thất 羅La 城Thành 。 去khứ 河hà 遙diêu 處xứ 。 諸chư 剎sát 利lợi 種chủng 。 及cập 婆Bà 羅La 門Môn 。 毘tỳ 舍xá 首thủ 陀đà 。 兼kiêm 頗Phả 羅La 墮Đọa 。 旃chiên 陀đà 羅la 等đẳng 。 新tân 立lập 安an 居cư 。 鑿tạc 井tỉnh 求cầu 水thủy 。 出xuất 土thổ 一nhất 尺xích 。 於ư 中trung 則tắc 有hữu 。 一nhất 尺xích 虛hư 空không 。 如như 是thị 乃nãi 至chí 。 出xuất 土thổ 一nhất 丈trượng 。 中trung 間gian 還hoàn 得đắc 。 一nhất 丈trượng 虛hư 空không 。 虛hư 空không 淺thiển 深thâm 。 隨tùy 出xuất 多đa 少thiểu 。 此thử 空không 為vi 當đương 。 因nhân 土thổ 所sở 出xuất 。 因nhân 鑿tạc 所sở 有hữu 。 無vô 因nhân 自tự 生sanh 。
Này Khánh Hỷ! Hư không chẳng có hình tướng. Nhân bởi vật có hình sắc mà nó hiển lộ. Ví như thành Phong Đức này cách xa bờ sông. Những người thuộc dòng tộc Lợi Căn, chủng tánh vua chúa, Phạm Chí, thương gia, nông dân, và cho đến tầng lớp hạ tiện, họ đều phải đào giếng tìm nước khi tạo lập chỗ ở mới. Khi họ đào một thước đất thì ở trong đó sẽ có một thước hư không hiện ra. Và như thế cho đến đào một trượng đất thì ở trong đó cũng sẽ có một trượng hư không hiện ra. Độ sâu cạn của hư không ở trong giếng là tùy vào việc đào đất nhiều hay ít. Có phải hư không ở trong giếng là nhân bởi đất mà xuất hiện? Là nhân bởi sự đào bới mà có? Hay là nó tự sanh mà chẳng cần nhân?

阿A 難Nan 。 若nhược 復phục 此thử 空không 。 無vô 因nhân 自tự 生sanh 。 未vị 鑿tạc 土thổ 前tiền 。 何hà 不bất 無vô 礙ngại 。 唯duy 見kiến 大đại 地địa 。 迥huýnh 無vô 通thông 達đạt 。
Này Khánh Hỷ! Giả sử hư không ở trong giếng là tự sanh mà chẳng cần nhân. Thế thì trước khi đào đất, tại sao nó không ngăn ngại? Tại sao chỉ thấy khối đất mà chẳng thể xuyên qua?

若nhược 因nhân 土thổ 出xuất 。 則tắc 土thổ 出xuất 時thời 。 應ưng 見kiến 空không 入nhập 。 若nhược 土thổ 先tiên 出xuất 。 無vô 空không 入nhập 者giả 。 云vân 何hà 虛hư 空không 。 因nhân 土thổ 而nhi 出xuất 。 若nhược 無vô 出xuất 入nhập 。 則tắc 應ưng 空không 土thổ 。 元nguyên 無vô 異dị 因nhân 。 無vô 異dị 則tắc 同đồng 。 則tắc 土thổ 出xuất 時thời 。 空không 何hà 不bất 出xuất 。
Giả sử hư không ở trong giếng là nhân bởi đất mà xuất hiện. Vậy khi đất được đào lên, lẽ ra phải thấy hư không vào trong giếng. Nếu khi đất vừa đào lên mà chẳng có hư không tràn vào, thế thì làm sao gọi hư không ở trong giếng là nhân bởi đất mà xuất hiện chứ? Nhưng nếu hư không chẳng ra khỏi từ đất để vào trong giếng, tức là đất và hư không vốn chẳng sai khác. Chẳng sai khác nghĩa là giống nhau. Vậy khi đất được đào lên, tại sao hư không chẳng theo cùng với nó chứ?

若nhược 因nhân 鑿tạc 出xuất 。 則tắc 鑿tạc 出xuất 空không 。 應ưng 非phi 出xuất 土thổ 。 不bất 因nhân 鑿tạc 出xuất 。 鑿tạc 自tự 出xuất 土thổ 。 云vân 何hà 見kiến 空không 。
Giả sử hư không ở trong giếng là nhân bởi sự đào bới mà có. Vậy nghĩa là sự đào bới làm cho hư không hiện ra và đáng lẽ chẳng nên có đất được đào lên. Nhưng nếu hư không chẳng nhân bởi sự đào bới mà có, mà chỉ có đất được đào lên, thế thì tại sao lại thấy có hư không?

汝nhữ 更cánh 審thẩm 諦đế 。 諦đế 審thẩm 諦đế 觀quán 。 鑿tạc 從tùng 人nhân 手thủ 。 隨tùy 方phương 運vận 轉chuyển 。 土thổ 因nhân 地địa 移di 。 如như 是thị 虛hư 空không 。 因nhân 何hà 所sở 出xuất 。 鑿tạc 空không 虛hư 實thật 。 不bất 相tương 為vi 用dụng 。 非phi 和hòa 非phi 合hợp 。 不bất 應ưng 虛hư 空không 。 無vô 從tùng 自tự 出xuất 。
Ông hãy quán sát kỹ lưỡng và tư duy sâu xa. Người đào giếng chọn một nơi thích hợp để thi hành. Đất được đào lên trong quá trình ấy. Nhưng còn về hư không thì sao? Làm sao nó sanh ra? Đất được đào lên có hình thể rõ ràng, nhưng hư không thì chẳng có. Do đó chúng chẳng thể hỗ tương tác dụng và không thể hòa hợp. Hư không cũng chẳng thể từ tự nhiên mà có.

若nhược 此thử 虛hư 空không 。 性tánh 圓viên 周chu 遍biến 。 本bổn 不bất 動động 搖dao 。 當đương 知tri 現hiện 前tiền 。 地địa 水thủy 火hỏa 風phong 。 均quân 名danh 五ngũ 大đại 。 性tánh 真chân 圓viên 融dung 。 皆giai 如Như 來Lai 藏tạng 。 本bổn 無vô 生sanh 滅diệt 。
Tánh của hư không bao trùm khắp và bổn thể chẳng dao động. Ông nên biết rằng, hiện tại đất nước gió lửa cùng với hư không gọi là năm yếu tố chính. Thể tánh chân thật của chúng hoàn toàn dung hòa với nhau. Chúng đều từ Như Lai tạng và vốn chẳng sanh hay diệt.

阿A 難Nan 。 汝nhữ 心tâm 昏hôn 迷mê 。 不bất 悟ngộ 四tứ 大đại 。 元nguyên 如Như 來Lai 藏tạng 。 當đương 觀quán 虛hư 空không 。 為vi 出xuất 為vi 入nhập 。 為vi 非phi 出xuất 入nhập 。
Này Khánh Hỷ! Khi giảng về bốn đại ở trước, tâm của ông mê muội và chẳng hiểu rằng chúng vốn từ Như Lai tạng. Cho nên ông vẫn còn xem xét rằng, hư không là có ra khỏi, là có vào, hay chẳng ra khỏi hay vào khi đào giếng.

汝nhữ 全toàn 不bất 知tri 。 如Như 來Lai 藏tạng 中trung 。 性tánh 覺giác 真chân 空không 。 性tánh 空không 真chân 覺giác 。 清thanh 淨tịnh 本bổn 然nhiên 。 周chu 遍biến 法Pháp 界Giới 。 隨tùy 眾chúng 生sanh 心tâm 。 應ứng 所sở 知tri 量lương 。
Ông hoàn toàn chẳng biết rằng ở trong Như Lai tạng, tánh của giác chẳng khác chân không. Tánh của không tức là chân giác. Nó vốn thanh tịnh và trùm khắp Pháp Giới. Hư không tùy theo tâm của chúng sanh mà ứng với khả năng hiểu biết của họ.

阿A 難Nan 。 如như 一nhất 井tỉnh 空không 。 空không 生sanh 一nhất 井tỉnh 。 十thập 方phương 虛hư 空không 。 亦diệc 復phục 如như 是thị 。 圓viên 滿mãn 十thập 方phương 。 寧ninh 有hữu 方phương 所sở 。 循tuần 業nghiệp 發phát 現hiện 。 世thế 間gian 無vô 知tri 。 惑hoặc 為vi 因nhân 緣duyên 。 及cập 自tự 然nhiên 性tánh 。 皆giai 是thị 識thức 心tâm 。 分phân 別biệt 計kế 度độ 。 但đãn 有hữu 言ngôn 說thuyết 。 都đô 無vô 實thật 義nghĩa 。
Này Khánh Hỷ! Ví như khi đào một cái giếng thì hư không liền hiện ra ở trong đó. Hư không hiện ra ở mười phương thì cũng lại như vậy. Do hư không trùm khắp mười phương, thế thì làm sao nó chỉ giới hạn ở một nơi chứ? Sự thật thì tánh của hư không tùy theo nghiệp của chúng sanh mà hiện ra. Thế gian vô tri và mê lầm mà cho rằng yếu tố của hư không đến từ nhân duyên hoặc từ tánh tự nhiên. Những sự phân biệt và tính toán đó đều tạo bởi thức tâm. Chúng chỉ có lời nói và hoàn toàn chẳng có nghĩa lý chân thật.




阿A 難Nan 。 見kiến 覺giác 無vô 知tri 。 因nhân 色sắc 空không 有hữu 。 如như 汝nhữ 今kim 者giả 。 在tại 祇Kỳ 陀Đà 林Lâm 。 朝triêu 明minh 夕tịch 昏hôn 。 設thiết 居cư 中trung 宵tiêu 。 白bạch 月nguyệt 則tắc 光quang 。 黑hắc 月nguyệt 便tiện 暗ám 。 則tắc 明minh 暗ám 等đẳng 。 因nhân 見kiến 分phân 析tích 。 此thử 見kiến 為vi 復phục 。 與dữ 明minh 暗ám 相tướng 。 並tịnh 太thái 虛hư 空không 。 為vi 同đồng 一nhất 體thể 。 為vi 非phi 一nhất 體thể 。 或hoặc 同đồng 非phi 同đồng 。 或hoặc 異dị 非phi 異dị 。
Này Khánh Hỷ! Thị giác của ông chẳng thể nhận biết nếu hư không và sắc tướng chẳng hiện hữu. Ví dụ như ông bây giờ ở trong Rừng cây Chiến Thắng, nơi đây có ánh sáng ở ban ngày và bóng tối ở ban đêm. Ở giữa đêm khi trăng tròn thì có ánh sáng nhưng lại tối đen vào đêm không trăng. Ông có thể phân biệt sáng tối ở những lúc đó là do bởi thị giác của ông. Như thế, có phải thị giác của ông là cùng một thể hay chẳng phải một thể với tướng của sáng tối và hư không? Hoặc tuy đồng nhưng có khác? Hoặc tuy khác nhưng chẳng sai khác?

阿A 難Nan 。 此thử 見kiến 若nhược 復phục 。 與dữ 明minh 與dữ 暗ám 。 及cập 與dữ 虛hư 空không 。 元nguyên 一nhất 體thể 者giả 。 則tắc 明minh 與dữ 暗ám 。 二nhị 體thể 相tương 亡vong 。 暗ám 時thời 無vô 明minh 。 明minh 時thời 無vô 暗ám 。 若nhược 與dữ 暗ám 一nhất 。 明minh 則tắc 見kiến 亡vong 。 必tất 一nhất 於ư 明minh 。 暗ám 時thời 當đương 滅diệt 。 滅diệt 則tắc 云vân 何hà 。 見kiến 明minh 見kiến 暗ám 。 若nhược 明minh 暗ám 殊thù 。 見kiến 無vô 生sanh 滅diệt 。 一nhất 云vân 何hà 成thành 。
Này Khánh Hỷ! Giả sử thị giác của ông vốn là một thể với sáng, tối, và hư không. Nhưng thể tướng của sáng và tối trái nghịch, cái này phải diệt mất thì cái khác mới hiện ra. Khi tối thì không sáng. Khi sáng thì không tối. Do đó, nếu thị giác của ông đồng với tối thì nó sẽ diệt mất khi sáng. Còn nếu thị giác của ông đồng với sáng thì nó sẽ diệt mất khi tối. Một khi thị giác của ông đã diệt mất thì làm sao nó còn thấy sáng hay tối được nữa? Làm sao thị giác chẳng sanh diệt của ông lại có thể đồng với sáng và tối khi mà chúng đã diệt mất?

若nhược 此thử 見kiến 精tinh 。 與dữ 暗ám 與dữ 明minh 。 非phi 一nhất 體thể 者giả 。 汝nhữ 離ly 明minh 暗ám 。 及cập 與dữ 虛hư 空không 。 分phân 析tích 見kiến 元nguyên 。 作tác 何hà 形hình 相tướng 。 離ly 明minh 離ly 暗ám 。 及cập 離ly 虛hư 空không 。 是thị 見kiến 元nguyên 同đồng 。 龜quy 毛mao 兔thố 角giác 。 明minh 暗ám 虛hư 空không 。 三tam 事sự 俱câu 異dị 。 從tùng 何hà 立lập 見kiến 。 明minh 暗ám 相tương 背bội 。 云vân 何hà 或hoặc 同đồng 。 離ly 三tam 元nguyên 無vô 。 云vân 何hà 或hoặc 異dị 。
Giả sử thị giác của ông chẳng cùng một thể với sáng hoặc tối. Vậy khi lìa khỏi sáng, tối, và hư không, ông có thể nào phân tích thị giác của ông có hình tướng ra sao chăng? Lìa khỏi sáng, tối, và hư không thì một thị giác như thế cũng như rùa có lông hay thỏ có sừng. Như ba việc đều chẳng có--sáng, tối, và hư không--vậy thị giác thành lập từ đâu? Do sáng và tối trái nghịch nhau, thế thì làm sao thị giác của ông có thể đồng với chúng chứ? Mặt khác, nó chẳng thể hiện hữu mà lìa khỏi ba việc trên, vậy thì làm sao thị giác của ông có thể khác với chúng chứ?

分phân 空không 分phân 見kiến 。 本bổn 無vô 邊biên 畔bạn 。 云vân 何hà 非phi 同đồng 。 見kiến 暗ám 見kiến 明minh 。 性tánh 非phi 遷thiên 改cải 。 云vân 何hà 非phi 異dị 。
Lại nữa, hư không và thị giác của ông vốn là vô biên và chẳng có ranh giới. Thế thì làm sao chúng không giống nhau? Nhưng khi ông thấy sáng và tối, tánh của thị giác chẳng biến đổi. Thế thì làm sao chúng không khác nhau?

汝nhữ 更cánh 細tế 審thẩm 。 微vi 細tế 審thẩm 詳tường 。 審thẩm 諦đế 審thẩm 觀quán 。 明minh 從tùng 太thái 陽dương 。 暗ám 隨tùy 黑hắc 月nguyệt 。 通thông 屬thuộc 虛hư 空không 。 壅ủng 歸quy 大đại 地địa 。 如như 是thị 見kiến 精tinh 。 因nhân 何hà 所sở 出xuất 。 見kiến 覺giác 空không 頑ngoan 。 非phi 和hòa 非phi 合hợp 。 不bất 應ưng 見kiến 精tinh 。 無vô 從tùng 自tự 出xuất 。
Ông hãy nghiên cứu và thẩm tường tỉ mỉ thêm một lần nữa. Hãy tư duy và quán sát tường tận. Ánh sáng đến từ mặt trời, và đen tối xuất hiện vào đêm không trăng. Không ngăn ngại thuộc về hư không và chướng ngại thuộc về đất đai. Vậy nhân bởi gì mà thị giác như thế sanh ra? Thị giác có sự nhận biết nhưng hư không hoàn toàn vô tri. Do đó chúng không thể hòa hợp. Thị giác cũng chẳng thể từ tự nhiên mà có.

若nhược 見kiến 聞văn 知tri 。 性tánh 圓viên 周chu 遍biến 。 本bổn 不bất 動động 搖dao 。 當đương 知tri 無vô 邊biên 。 不bất 動động 虛hư 空không 。 併tinh 其kỳ 動động 搖dao 。 地địa 水thủy 火hỏa 風phong 。 均quân 名danh 六lục 大đại 。 性tánh 真chân 圓viên 融dung 。 皆giai 如Như 來Lai 藏tạng 。 本bổn 無vô 生sanh 滅diệt 。
Tánh của thị giác, thính giác, và cho đến tri giác là bao trùm khắp và bổn thể chẳng dao động. Ông nên biết rằng, thị giác và hư không vô biên bất động, cùng với bốn đại dao động--đất nước gió lửa, gọi là sáu yếu tố chính. Thể tánh chân thật của chúng hoàn toàn dung hòa với nhau. Chúng đều từ Như Lai tạng và vốn chẳng sanh hay diệt.

阿A 難Nan 。 汝nhữ 性tánh 沉trầm 淪luân 。 不bất 悟ngộ 汝nhữ 之chi 。 見kiến 聞văn 覺giác 知tri 。 本bổn 如Như 來Lai 藏tạng 。 汝nhữ 當đương 觀quán 此thử 。 見kiến 聞văn 覺giác 知tri 。 為vi 生sanh 為vi 滅diệt 。 為vi 同đồng 為vi 異dị 。 為vi 非phi 生sanh 滅diệt 。 為vi 非phi 同đồng 異dị 。
Này Khánh Hỷ! Do tánh của ông trầm luân nên chẳng hiểu rằng, thị giác, thính giác, và cho đến tri giác của ông vốn là từ Như Lai tạng. Ông hãy quán sát thị giác, thính giác, và cho đến tri giác của ông. Là sanh hay diệt? Là giống nhau hay sai khác? Là chẳng sanh hay diệt? Là chẳng giống nhau hay sai khác?

汝nhữ 曾tằng 不bất 知tri 。 如Như 來Lai 藏tạng 中trung 。 性tánh 見kiến 覺giác 明minh 。 覺giác 精tinh 明minh 見kiến 。 清thanh 淨tịnh 本bổn 然nhiên 。 周chu 遍biến 法Pháp 界Giới 。 隨tùy 眾chúng 生sanh 心tâm 。 應ứng 所sở 知tri 量lương 。
Ông vẫn không biết rằng ở trong Như Lai tạng, tánh của thị giác chẳng khác giác ngộ minh liễu. Tánh của giác ngộ tức là thị giác trong sáng. Nó vốn thanh tịnh và trùm khắp Pháp Giới. Thị giác tùy theo tâm của chúng sanh mà ứng với khả năng hiểu biết của họ.

如như 一nhất 見kiến 根căn 。 見kiến 周chu 法Pháp 界Giới 。 聽thính 嗅khứu 嚐thường 觸xúc 。 覺giác 觸xúc 覺giác 知tri 。 妙diệu 德đức 瑩oánh 然nhiên 。 遍biến 周chu 法Pháp 界Giới 。 圓viên 滿mãn 十thập 虛hư 。 寧ninh 有hữu 方phương 所sở 。 循tuần 業nghiệp 發phát 現hiện 。 世thế 間gian 無vô 知tri 。 惑hoặc 為vi 因nhân 緣duyên 。 及cập 自tự 然nhiên 性tánh 。 皆giai 是thị 識thức 心tâm 。 分phân 別biệt 計kế 度độ 。 但đãn 有hữu 言ngôn 說thuyết 。 都đô 無vô 實thật 義nghĩa 。
Tương tự như thị giác của căn mắt biến khắp Pháp Giới, thì diệu đức oánh nhiên của thính giác, khứu giác, vị giác, xúc giác, và tri giác cũng biến khắp Pháp Giới. Do chúng trùm khắp mười phương, thế thì làm sao chúng chỉ giới hạn ở một nơi chứ? Sự thật thì tánh của giác tùy theo nghiệp của chúng sanh mà hiện ra. Thế gian vô tri và mê lầm mà cho rằng yếu tố của giác đến từ nhân duyên hoặc từ tánh tự nhiên. Những sự phân biệt và tính toán đó đều tạo bởi thức tâm. Chúng chỉ có lời nói và hoàn toàn chẳng có nghĩa lý chân thật.




阿A 難Nan 。 識thức 性tánh 無vô 源nguyên 。 因nhân 於ư 六lục 種chủng 。 根căn 塵trần 妄vọng 出xuất 。
Này Khánh Hỷ! Tánh của sáu thức chẳng có nguồn cội. Nhân bởi sáu căn và sáu trần hư vọng mà chúng sanh ra.

汝nhữ 今kim 遍biến 觀quan 。 此thử 會hội 聖thánh 眾chúng 。 用dụng 目mục 循tuần 歷lịch 。 其kỳ 目mục 周chu 視thị 。 但đãn 如như 鏡kính 中trung 。 無vô 別biệt 分phân 析tích 。 汝nhữ 識thức 於ư 中trung 。 次thứ 第đệ 標tiêu 指chỉ 。 此thử 是thị 文Văn 殊Thù 。 此thử 富Phú 樓Lâu 那Na 。 此thử 目Mục 犍Kiền 連Liên 。 此thử 須Tu 菩Bồ 提Đề 。 此thử 舍Xá 利Lợi 弗Phất 。
Ông bây giờ hãy nhìn khắp thánh chúng ở Pháp hội này. Khi mắt của ông tuần tự nhìn lướt qua thì thấy họ như đang ở trong gương và chẳng có phân biệt. Nhưng trong thức của ông sẽ nhận dạng theo thứ tự. Đây là Diệu Cát Tường Bồ-tát, Tôn giả Mãn Từ Tử, Tôn giả Đại Thải Thúc Thị, Tôn giả Vô Diệt, và Tôn giả Thu Lộ Tử.

此thử 識thức 了liễu 知tri 。 為vi 生sanh 於ư 見kiến 。 為vi 生sanh 於ư 相tướng 。 為vi 生sanh 虛hư 空không 。 為vi 無vô 所sở 因nhân 。 突đột 然nhiên 而nhi 出xuất 。
Có phải thức phân biệt này là sanh từ căn mắt? Là sanh từ sắc tướng? Là sanh từ hư không? Hay là nó đột nhiên sanh ra mà chẳng cần nhân?

阿A 難Nan 。 若nhược 汝nhữ 識thức 性tánh 。 生sanh 於ư 見kiến 中trung 。 如như 無vô 明minh 暗ám 。 及cập 與dữ 色sắc 空không 。 四tứ 種chủng 必tất 無vô 。 元nguyên 無vô 汝nhữ 見kiến 。 見kiến 性tánh 尚thượng 無vô 。 從tùng 何hà 發phát 識thức 。
Này Khánh Hỷ! Giả sử thức tánh của ông sanh từ căn mắt. Vậy nếu bốn loại này đều chẳng có--sáng, tối, hình sắc, và hư không--thì căn mắt của ông sẽ chẳng hoạt động. Căn mắt còn không hoạt động thì thức của ông sẽ phát khởi từ đâu?

若nhược 汝nhữ 識thức 性tánh 。 生sanh 於ư 相tướng 中trung 。 不bất 從tùng 見kiến 生sanh 。 既ký 不bất 見kiến 明minh 。 亦diệc 不bất 見kiến 暗ám 。 明minh 暗ám 不bất 矚chú 。 即tức 無vô 色sắc 空không 。 彼bỉ 相tướng 尚thượng 無vô 。 識thức 從tùng 何hà 發phát 。
Giả sử thức tánh của ông sanh từ sắc tướng mà chẳng phải từ căn mắt. Vậy ông sẽ không thấy ánh sáng và cũng không thấy đen tối. Như đã chẳng nhận biết sáng hay tối, ông cũng sẽ chẳng nhận biết hình sắc hay hư không. Những tướng này còn chẳng thấy thì làm sao thức của ông phát khởi từ chúng đây?

若nhược 生sanh 於ư 空không 。 非phi 相tướng 非phi 見kiến 。 非phi 見kiến 無vô 辨biện 。 自tự 不bất 能năng 知tri 。 明minh 暗ám 色sắc 空không 。 非phi 相tướng 滅diệt 緣duyên 。 見kiến 聞văn 覺giác 知tri 。 無vô 處xứ 安an 立lập 。
Giả sử thức tánh của ông sanh từ hư không mà chẳng phải từ căn mắt hay sắc tướng. Nhưng nếu không có căn mắt thì sẽ chẳng thấy gì. Do đó ông sẽ không thể tự biết sáng, tối, hình sắc, hay hư không. Nếu các trần chẳng hiện hữu ở nơi các căn để làm duyên thì thị giác, thính giác, và cho đến tri giác sẽ không chỗ an lập.

處xử 此thử 二nhị 非phi 。 空không 則tắc 同đồng 無vô 。 有hữu 非phi 同đồng 物vật 。 縱túng 發phát 汝nhữ 識thức 。 欲dục 何hà 分phân 別biệt 。
Giả sử thức tánh của ông sanh từ hư không mà chẳng phải từ căn mắt hay sắc tướng. Tuy nhiên, hư không đồng với chẳng có gì. Và cho dù hư không có gì thì nó chẳng giống như vật có thật. Giả như hư không phát khởi thức của ông, thế thì làm sao ông phân biệt?

若nhược 無vô 所sở 因nhân 。 突đột 然nhiên 而nhi 出xuất 。 何hà 不bất 日nhật 中trung 。 別biệt 識thức 明minh 月nguyệt 。
Giả sử thức tánh của ông đột nhiên sanh ra mà chẳng cần nhân. Thế thì tại sao mặt trăng lại không hốt nhiên chiếu sáng ở giữa ban ngày?

汝nhữ 更cánh 細tế 詳tường 。 微vi 細tế 詳tường 審thẩm 。 見kiến 託thác 汝nhữ 睛tình 。 相tương 推thôi 前tiền 境cảnh 。 可khả 狀trạng 成thành 有hữu 。 不bất 相tướng 成thành 無vô 。 如như 是thị 識thức 緣duyên 。 因nhân 何hà 所sở 出xuất 。 識thức 動động 見kiến 澄trừng 。 非phi 和hòa 非phi 合hợp 。 聞văn 聽thính 覺giác 知tri 。 亦diệc 復phục 如như 是thị 。 不bất 應ưng 識thức 緣duyên 。 無vô 從tùng 自tự 出xuất 。
Ông hãy nghiên cứu và thẩm tường tỉ mỉ thêm một lần nữa. Cái thấy là một chức năng của căn mắt. Trần cảnh hiện ra ở trước thì có hình tướng, nhưng hư không thì chẳng có. Như vậy thức nhân ở đâu mà sanh ra? Bởi thức khởi phân biệt nên tánh của nó là dao động, còn căn mắt là tĩnh lặng do bởi chỉ ghi nhận sắc trần. Do đó chúng không thể hòa hợp với nhau. Các căn và thức của tai, mũi, lưỡi, thân, ý thì cũng lại như vậy. Sáu thức chẳng thể từ tự nhiên mà có.

若nhược 此thử 識thức 心tâm 。 本bổn 無vô 所sở 從tùng 。 當đương 知tri 了liễu 別biệt 。 見kiến 聞văn 覺giác 知tri 。 圓viên 滿mãn 湛trạm 然nhiên 。 性tánh 非phi 從tùng 所sở 。 兼kiêm 彼bỉ 虛hư 空không 。 地địa 水thủy 火hỏa 風phong 。 均quân 名danh 七thất 大đại 。 性tánh 真chân 圓viên 融dung 。 皆giai 如Như 來Lai 藏tạng 。 本bổn 無vô 生sanh 滅diệt 。
Nếu yếu tố của thức chẳng phải do những điều trên mà sanh ra, thì ông phải biết rằng thức phân biệt của mắt, thức của tai, và cho đến thức của ý là viên mãn trạm nhiên và tánh của nó chẳng đến từ nơi nào hết. Thức, giác, hư không, đất, nước, gió, và lửa gọi là bảy yếu tố chính. Thể tánh chân thật của chúng hoàn toàn dung hòa với nhau. Chúng đều từ Như Lai tạng và vốn chẳng sanh hay diệt.

阿A 難Nan 。 汝nhữ 心tâm 粗thô 浮phù 。 不bất 悟ngộ 見kiến 聞văn 。 發phát 明minh 了liễu 知tri 。 本bổn 如Như 來Lai 藏tạng 。 汝nhữ 應ưng 觀quán 此thử 。 六lục 處xứ 識thức 心tâm 。 為vi 同đồng 為vi 異dị 。 為vi 空không 為vi 有hữu 。 為vi 非phi 同đồng 異dị 。 為vi 非phi 空không 有hữu 。
Này Khánh Hỷ! Do tâm của ông thô kệch và cạn hẹp nên chẳng hiểu rằng, thức của mắt, thức của tai, và cho đến thức hiểu rõ của ý vốn là từ Như Lai tạng. Ông hãy quán sát tất cả sáu thức này của ông. Là giống nhau hay sai khác? Là hiện hữu hay rỗng không? Là chẳng giống nhau hay sai khác? Là chẳng hiện hữu hay rỗng không?

汝nhữ 元nguyên 不bất 知tri 。 如Như 來Lai 藏tạng 中trung 。 性tánh 識thức 明minh 知tri 。 覺giác 明minh 真chân 識thức 。 妙diệu 覺giác 湛trạm 然nhiên 。 遍biến 周chu 法Pháp 界Giới 。 含hàm 吐thổ 十thập 虛hư 。 寧ninh 有hữu 方phương 所sở 。 循tuần 業nghiệp 發phát 現hiện 。 世thế 間gian 無vô 知tri 。 惑hoặc 為vi 因nhân 緣duyên 。 及cập 自tự 然nhiên 性tánh 。 皆giai 是thị 識thức 心tâm 。 分phân 別biệt 計kế 度độ 。 但đãn 有hữu 言ngôn 說thuyết 。 都đô 無vô 實thật 義nghĩa 。
Ông vẫn không biết rằng ở trong Như Lai tạng, tánh của thức chẳng khác giác ngộ minh liễu. Tánh của giác ngộ tức là chân thức. Nó là diệu giác trạm nhiên và trùm khắp Pháp Giới. Nó bao hàm tất cả hư không trong mười phương. Thế thì làm sao nó chỉ giới hạn ở một nơi chứ? Sự thật thì tánh của thức tùy theo nghiệp của chúng sanh mà hiện ra. Thế gian vô tri và mê lầm mà cho rằng yếu tố của thức đến từ nhân duyên hoặc từ tánh tự nhiên. Những sự phân biệt và tính toán đó đều tạo bởi thức tâm. Chúng chỉ có lời nói và hoàn toàn chẳng có nghĩa lý chân thật."




爾nhĩ 時thời 阿A 難Nan 。 及cập 諸chư 大đại 眾chúng 。 蒙mông 佛Phật 如Như 來Lai 。 微vi 妙diệu 開khai 示thị 。 身thân 心tâm 蕩đãng 然nhiên 。 得đắc 無vô 罣quái 礙ngại 。 是thị 諸chư 大đại 眾chúng 。 各các 各các 自tự 知tri 。 心tâm 遍biến 十thập 方phương 。 見kiến 十thập 方phương 空không 。 如như 觀quan 手thủ 中trung 。 所sở 持trì 葉diệp 物vật 。 一nhất 切thiết 世thế 間gian 。 諸chư 所sở 有hữu 物vật 。 皆giai 即tức 菩Bồ 提Đề 。 妙diệu 明minh 元nguyên 心tâm 。 心tâm 精tinh 遍biến 圓viên 。 含hàm 裹khỏa 十thập 方phương 。
Lúc bấy giờ ngài Khánh Hỷ và toàn thể đại chúng, khi nghe lời khai thị vi diệu của Đức Phật Như Lai, thân tâm của họ an nhiên và chẳng bị ngăn ngại. Mỗi vị trong đại chúng nơi đây đều tự biết tâm của mình bao trùm mười phương và thấy tận cùng của hư không khắp mười phương như nhìn lá cây trong lòng bàn tay. Tất cả vạn vật trên thế gian đều là từ diệu minh nguyên tâm. Nó giác liễu thanh tịnh, trùm khắp viên dung, và bao hàm mười phương.

反phản 觀quán 父phụ 母mẫu 。 所sở 生sanh 之chi 身thân 。 猶do 彼bỉ 十thập 方phương 。 虛hư 空không 之chi 中trung 。 吹xuy 一nhất 微vi 塵trần 。 若nhược 存tồn 若nhược 亡vong 。 如như 湛trạm 巨cự 海hải 。 流lưu 一nhất 浮phù 漚âu 。 起khởi 滅diệt 無vô 從tùng 。 了liễu 然nhiên 自tự 知tri 。 獲hoạch 本bổn 妙diệu 心tâm 。 常thường 住trụ 不bất 滅diệt 。
Họ lại quán sát thân thể của chính mình khi sanh ra từ cha mẹ. Họ thấy chúng như vi trần phiêu lãng trong hư không và có lúc chúng tồn tại hay diệt mất. Chúng như những bọt nước nổi trôi giữa biển cả mênh mông và sanh diệt không dấu vết. Họ liễu đạt và tự biết rằng, diệu tâm bổn nguyên là thường trụ bất diệt.

禮lễ 佛Phật 合hợp 掌chưởng 。 得đắc 未vị 曾tằng 有hữu 。 於ư 如Như 來Lai 前tiền 。 說thuyết 偈kệ 讚tán 佛Phật 。
Khi thông đạt điều chưa từng có, ngài Khánh Hỷ chắp tay đảnh lễ Phật và ở trước Như Lai mà nói kệ tán thán Đức Phật rằng:

妙diệu 湛trạm 總tổng 持trì 不bất 動động 尊Tôn 。
首Thủ 楞Lăng 嚴Nghiêm 王Vương 世thế 希hy 有hữu 。
銷tiêu 我ngã 億ức 劫kiếp 顛điên 倒đảo 想tưởng 。
不bất 歷lịch 僧tăng 祇kỳ 獲hoạch 法Pháp 身thân 。

"Diệu trạm tổng trì bất động Tôn
Cứu Cánh Kiên Cố hiếm trên đời
Tiêu trừ ức kiếp điên đảo tưởng
Chẳng trải muôn kiếp chứng Pháp thân

願nguyện 今kim 得đắc 果Quả 成thành 寶Bảo 王Vương 。
還hoàn 度độ 如như 是thị 恆Hằng 沙sa 眾chúng 。
將tương 此thử 深thâm 心tâm 奉phụng 塵trần 剎sát 。
是thị 則tắc 名danh 為vi 報báo 佛Phật 恩ân 。

Nay nguyện giác ngộ thành Pháp Vương
Trở lại hóa độ Hằng sa chúng
Hoằng thệ rải khắp vi trần sát
Như thế tức là báo Phật ân

伏phục 請thỉnh 世Thế 尊Tôn 為vi 證chứng 明minh 。
五ngũ 濁trược 惡ác 世thế 誓thệ 先tiên 入nhập 。
如như 一nhất 眾chúng 生sanh 未vị 成thành 佛Phật 。
終chung 不bất 於ư 此thử 取thủ 泥Nê 洹Hoàn 。

Thỉnh cầu Thế Tôn chứng giám cho
Đời ác năm trược nguyện vào trước
Nếu một chúng sanh chưa thành Phật
Vĩnh viễn sẽ không vào tịch diệt

大đại 雄hùng 大đại 力lực 大đại 慈từ 悲bi 。
希hy 更cánh 審thẩm 除trừ 微vi 細tế 惑hoặc 。
令linh 我ngã 早tảo 登đăng 無vô 上thượng 覺giác 。
於ư 十thập 方phương 界giới 坐tọa 道Đạo 場Tràng 。

Đại hùng đại lực đại từ bi
Giúp con diệt trừ niệm hoài nghi
Để mau chứng đắc vô thượng giác
Và ngồi Đạo Tràng khắp mười phương

舜thuấn 若nhã 多đa 性tánh 可khả 銷tiêu 亡vong 。
鑠thước 迦ca 羅la 心tâm 無vô 動động 轉chuyển 。

Cho dù hư không có tiêu vong
Tâm như kim cang vô động chuyển"

大Đại 佛Phật 頂Đảnh 如Như 來Lai 密Mật 因Nhân 修Tu 證Chứng 了Liễu 義Nghĩa 諸Chư 菩Bồ 薩Tát 萬Vạn 行Hạnh 首Thủ 楞Lăng 嚴Nghiêm 經Kinh 卷quyển 第đệ 三tam
Kinh Đại Phật Đảnh Cứu Cánh Kiên Cố và Mật Nhân của Như Lai về Chư Bồ-tát Vạn Hạnh để Tu Chứng Liễu Nghĩa ♦ Hết quyển 3